Cảnh sát được quyền ập vào nhà bạn vì nhiều lý do, từ tìm kiếm chất cấm đến kiểm tra vi phạm trật tự công cộng. Tuy nhiên, nhiều người còn nhầm lẫn về quyền và nghĩa vụ của bản thân khi phải đối mặt với một cuộc đột kích của cảnh sát, và các nhân viên cảnh sát không được phép phân biệt đối xử với bất kỳ cá nhân nào và phải chịu trách nhiệm cho hành động của họ.
Nếu cảnh sát đột kích nhà của bạn, họ có thể đã xâm phạm quyền riêng tư và cuộc sống gia đình bạn, được quy định trong Điều 8 của Công ước châu Âu về Nhân quyền và được ghi trong luật của Anh theo Đạo luật Nhân quyền 1998.
Nếu bạn lo ngại cảnh sát có thể đã đột kích nhà bạn trái phép hoặc vi phạm các quy tắc liên quan đến lệnh khám xét, khiến bạn phải chịu tổn thất, bài viết này giúp bạn hiểu về quyền hạn của bản thân và của cảnh sát khi tiến hành kiểm tra nhà dân.
Quyền nào cho phép cảnh sát vào kiểm tra một căn nhà?
Đạo luật Cảnh sát và Bằng chứng Hình sự 1984 (PACE) được đặt ra để đảm bảo rằng cảnh sát không lạm dụng quyền lực khi xâm nhập và lục soát nhà của bạn theo lệnh. Đạo luật PACE quy định rằng, trong một số trường hợp nhất định, cảnh sát được phép vào nhà và lục soát để bắt giữ người và thu giữ các tang vật liên quan đến hành vi phạm tội hoặc cả hai. Cảnh sát có thể vào và lục soát nhà của bạn:
- Dưới sự đồng ý của bạn.
- Sau khi bắt giữ bạn hoặc người khác có liên quan đến căn nhà của bạn.
- Theo lệnh khám xét.
- Theo các đạo luật chống khủng bố.
Quy trình đột kích KHÔNG CÓ lệnh khám xét ra sao?
Không phải lúc nào cảnh sát cũng cần xin lệnh để khám xét nhà của bạn. Họ có một số quyền hạn khác có thể được sử dụng để xâm nhập và khám xét nhà của bạn, cả khi không có lệnh. Nhìn chung, cảnh sát KHÔNG THỂ lục soát nhà hoặc xe của bạn mà không có lệnh trừ khi:
- Họ có được sự cho phép của người liên quan (cần có sự đồng ý bằng văn bản).
- Chậm trễ trong việc xin lệnh có khả năng ảnh hưởng đến quá trình công lý (Ví dụ: bằng chứng có thể bị tiêu hủy).
Cảnh sát CÓ THỂ vào mà không có lệnh nếu họ:
- Cần ngăn chặn một hành vi tội phạm đang diễn ra.
- Cần ngăn chặn một tội ác mà họ nghi ngờ sắp xảy ra.
- Cần cứu người, ngăn ngừa thương tích nghiêm trọng hoặc ngăn ngừa thiệt hại cho căn nhà.
- Cần dàn xếp một cuộc hỗn loạn.
- Nghe thấy tiếng la khóc hoặc kêu cứu.
- Cần thi hành lệnh bắt giữ.
- Được mời bởi người cư ngụ tại căn nhà.
- Đang đuổi theo một người mà họ tin rằng đã phạm tội, hoặc đang cố gắng thực hiện một tội ác nghiêm trọng.
- Cần bắt giữ bạn hoặc nếu bạn đang bị truy nã.
Quy trình đột kích CÓ lệnh khám xét ra sao?
Lệnh khám xét chỉ có thể được cấp bởi quan tòa địa phương sau khi có đơn xin của cảnh sát. Cảnh sát không cần phải xuất trình lệnh bắt trước khi vào nhà bạn nếu điều đó có thể khiến người mà họ muốn bắt giữ trốn thoát hoặc cho phép người này tiêu hủy bằng chứng. Lệnh phải được xuất trình ngay khi có thể và bạn có quyền giữ một bản sao.
Nếu cảnh sát ĐÃ xin được lệnh, họ phải:
- Thực hiện khám xét trong vòng ba tháng kể từ ngày lệnh được ban hành.
- Chỉ được vào địa điểm cần khám xét vào một lần duy nhất (trừ khi có lệnh khác)
- Thực hiện tìm kiếm vào một thời điểm hợp lý - trừ khi nó cản trở mục đích tìm kiếm.
- Trước hết, cần xin người trong nhà cho phép vào nhà (trừ các trường hợp ngoại lệ nhất định).
- Giới thiệu các cảnh sát có mặt và giải thích mục đích cũng như căn cứ của việc khám xét.
- Chỉ sử dụng lực hợp lý và tương xứng để xâm nhập nếu cần thiết.
- Cung cấp cho người cư ngụ một bản sao của lệnh và Thông báo về Quyền và Quyền hạn. Nếu không có bản sao, các tài liệu phải được để ở một nơi nổi bật.
- Một cuộc tìm kiếm có thể không được tiếp tục sau khi những vật được nêu trong lệnh đã được tìm thấy, hoặc sau khi nhân viên phụ trách đồng ý rằng người họ cần tìm không có ở đó.
- Xem xét tính hợp lý của hành động đối với căn nhà và quyền riêng tư của người trú ngụ - không gây nhiều xáo trộn hơn mức cần thiết.
- Một người bạn, hàng xóm hoặc người khác phải được cho phép chứng kiến cuộc khám xét nếu người trú ngụ muốn - trừ khi cảnh sát phụ trách có căn cứ hợp lý để tin rằng điều đó sẽ cản trở nghiêm trọng việc điều tra hoặc gây nguy hiểm cho cảnh sát.
- Nếu được xâm nhập bằng vũ lực, căn nhà phải được bảo vệ an toàn sau đó.
Nếu các thủ tục đột kích của cảnh sát không được thực hiện đúng, bạn có thể yêu cầu bồi thường cho bất kỳ đau đớn hay tổn thương nào mà bạn phải trải qua.
Chuyện gì xảy ra nếu cảnh sát đột kích nhầm địa chỉ?
Khi cảnh sát đột kích vào một địa chỉ, phải có căn cứ cho rằng họ có thể tìm thấy bằng chứng liên quan đến hành vi phạm tội. Tuy nhiên, điều này đôi khi có thể đồng nghĩa với việc họ đột kích ‘nơi trú ngụ cuối cùng’ của một nghi phạm - mặc dù nghi phạm không còn sống ở đó nữa. Nếu điều này xảy ra với bạn và nhà của bạn bị lục soát do nhầm lẫn, bạn có thể được bồi thường vì PACE quy định rằng ''cảnh sát cần hành động ngay bởi vì nhầm lẫn còn hơn bỏ sót''.
Quy trình đột kích một ngôi nhà chung có gì khác biệt?
Trong một ngôi nhà có nhiều người sống chung, cảnh sát chỉ được phép tìm kiếm một số khu vực nhất định để xác định vị trí bằng chứng, chẳng hạn như không gian chung hoặc phòng cá nhân. Nếu bạn sống trong một căn nhà cho thuê, cảnh sát không thể tiến hành khám chỉ bằng sự đồng ý của chủ nhà. Nhưng họ được phép xin sự đồng ý từ người ở cùng hoặc thành viên gia đình, những người có quyền cho phép cảnh sát vào nhà.
Bạn có thể quay phim lại cảnh cảnh sát đột kích vào nhà bạn?
Nếu muốn, bạn hoàn toàn có quyền quay phim khi cảnh sát khám xét nhà bạn miễn là không gây cản trở đến nhiệm vụ của họ. Ngay cả khi họ có lên tiếng đe dọa, họ cũng không thể thu giữ thiết bị ghi hình của bạn trừ khi họ tin rằng nó có chứa bằng chứng về hành vi phạm tội.
Cảnh sát làm hỏng nhà tôi, ai sẽ đền bù? Họ có bồi thường khi phá hỏng cửa nhà tôi không?
Nếu cảnh sát lục soát nhầm một địa chỉ nào đó, họ sẽ phải trả tiền để sửa chữa bất kỳ thiệt hại nào họ gây ra - bao gồm cả cánh cửa hỏng. Nếu việc tìm kiếm là hợp pháp và lực lượng được sử dụng là hợp lý, cân xứng và cần thiết để đạt được mục đích, người trú ngụ sẽ phải chịu trách nhiệm cho bất kỳ hóa đơn sửa chữa nào do cảnh sát buộc phải xâm nhập vào nhà. Nếu bạn là người thuê nhà trong một tài sản cho thuê, chủ nhà có thể yêu cầu bạn trả tiền hoặc trừ các chi phí từ tiền đặt cọc của bạn.
Khi cảnh sát rời đi, nhân viên phụ trách phải đảm bảo nhà bạn vẫn được an toàn bằng cách để cho người cư trú hoặc chủ nhà canh giữ nhà. Nếu những đối tượng này không có mặt, cảnh sát phải sử dụng bất kỳ phương tiện thích hợp nào có thể để bảo đảm an ninh tạm thời cho căn nhà.
Tại sao bạn có thể yêu cầu cảnh sát bồi thường thiệt hại?
Nếu bạn tin rằng bạn đã chịu đựng tổn thất do cảnh sát lạm dụng quyền hạn tìm kiếm của họ, luật sư có thể tư vấn cho bạn về một số lựa chọn. Cho dù cuộc khám xét có dẫn đến việc buộc tội hay không, bạn đều có thể đưa ra yêu cầu bồi thường thiệt hại dân sự nếu một cuộc đột kích được tiến hành bất hợp pháp. Nguyên nhân có thể là do lệnh khám xét bị lỗi hoặc khi một số biện pháp nhất định không được tuân thủ chính xác.
Việc sử dụng vũ lực không cần thiết hoặc quá mức cũng có thể được coi là một hành vi tấn công. Thật không may, một sai lầm nhỏ như đột kích nhầm nhà có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho các nạn nhân liên quan - như thiệt hại tài chính, thiệt hại danh tiếng và thậm chí là mất nhà. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vụ việc, luật sư có thể giúp bạn khiếu nại lên Văn phòng Cảnh sát Độc lập (IOPC), yêu cầu một cuộc điều và giúp bạn tiếp cận công lý mà bạn xứng đáng được hưởng.
VietHome (Theo Hudgell Solicitors)