Lao động từ nhiều nước sang Anh làm công việc hái quả theo thời vụ (ảnh minh họa)
Năm nay, ngành nông nghiệp và thực phẩm Anh phải đối mặt với tình trạng thiếu lao động thời vụ ngắn hạn trầm trọng.
Trước Brexit và chiến tranh ở Ukraine, hàng năm Anh quốc đón nhận hàng chục ngàn lao động vụ mùa từ các nước Đông Âu như Rumania, Bulgaria, Ukraine, Ba Lan sang hái hoa quả ở các trang trại khắp nước Anh.
Giờ đây, chủ trang trại phải vươn đến các thị trường lao động xa hơn như Indonesia, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Nepal và Việt Nam để tìm nguồn lao động thời vụ.
Phát ngôn viên Bộ Nội vụ Anh tuyên bố:
"Chương trình sử dụng lao động thời vụ được mở từ nay cho tới cuối năm 2024... Chương trình cho phép lao động nước ngoài tới Anh làm việc tối đa là sáu tháng trong lĩnh vực làm vườn - bên cạnh các công dân EU đang sống tại Anh theo quy chế định cư hoặc tiền định cư."
Lao động đến từ Đông Nam Á chủ yếu là người Indonesia, 1450 người, còn người Việt chiếm chỉ một con số khiêm tốn, 145 người
Chỉ tính riêng trong Quý 2 năm nay, đã có hơn 20 ngàn người nhập cảnh theo dạng này. Đông nhất là công dân các nước vùng Trung Á, gần 10 ngàn người. Đông thứ nhì là các nước châu Âu, hơn 7 ngàn người, với chừng phân nửa đến từ Ukraine.
Lao động đến từ Đông Nam Á chủ yếu là người Indonesia, 1450 người, còn người Việt chiếm chỉ một con số khiêm tốn, 145 người.
Vào Anh làm việc theo con đường này, người lao động nhập cư được cấp visa tối đa là sáu tháng và có thể chuyển từ trang trại này sang trang trại khác trong thời gian đó.
Chẳng hạn, họ có thể bắt đầu sang Anh từ đầu mùa xuân để hái hoa, rồi chuyển sang một trang trại khác để hái quả; hoặc sang từ đầu hè để hái quả rồi chuyển sang chăm sóc cây lâu năm vào mùa thu.
Làm cách nào sang Anh lao động thời vụ?
Ông Oli Pascall, Giám đốc Điều hành Trang trại Clock House ở hạt Kent, Đông Nam nước Anh, cho BBC biết các trang trại không trực tiếp tuyển lao động từ các nước mà đi qua bốn công ty tuyển dụng Anh được chính phủ Anh cấp phép.
AG Recruitments là một trong hai công ty tuyển người lao động từ Việt nam.
Người lao động thời vụ lấy khay ra vườn hái quả từ sáng sớm.
Chị Vân Anh, 32 tuổi, đến từ Hải Dương, người đang làm công việc hái quả ở Clock House Farm kể chị phải đi qua một công ty XKLĐ ở Việt Nam, đơn vị có liên kết với AG Recruitments.
“Sang đây, em ký hợp đồng trực tiếp với farm này để làm việc, không ký với đơn vị bảo lãnh kia," chị Vân Anh kể.
Vân Anh cho biết yêu cầu cho ‘đơn hàng’ đi Anh hái quả khá đơn giản: người lao động phải trong độ tuổi từ 18-48, không có tiền án tiền sự, và không cần biết tiếng Anh.
Về chi phí, chị phải trả 2500 USD trọn gói bao gồm visa, vé máy bay khứ hồi và phí dịch thuật tài liệu khi nộp visa. Ngoài ra còn phải nộp thêm cho công ty 200 USD tiền học tiếng Anh một tuần, dù chị đã có vốn tiếng Anh cơ bản.
Mức phí này là cao với một hợp đồng chỉ có sáu tháng, Vân Anh nhận xét.
Ngoài ra, một số người còn phải đặt cọc thêm một khoản đáng kể nữa.
"Đợt đầu của em thì không phải đặt cọc nhưng phải viết cam kết. Cam kết là trở về Việt Nam sau sáu tháng làm việc, khi hết hạn visa. Còn những đợt sau em nghe nói là một số người phải đặt cọc 50 triệu VND hay 2000 đô tuỳ công ty nữa,"
Cơ hội kiếm tiền tốt
Sang các trang trại Anh làm thời vụ, người lao động chủ yếu làm công việc hái quả - như dâu tây, mâm xôi, dâu đen, táo và mận.
Ngoài ra họ có thể làm các công việc khác như trồng nấm, tỉa cây, làm cỏ.
Công việc khá vất vả, nhất là với người không quen lao động chân tay.
Bù lại, mức lương được cho là khá hấp dẫn so với thu nhập trong nước.
Người lao động thời vụ được trả lương theo giờ hoặc theo sản lượng tuỳ loại hình công việc.
Nếu trả theo giờ, họ được trả 10,10 bảng/giờ, cao hơn mức lương tối thiểu hiện nay là 9,5 bảng/giờ ở Anh.
Nếu đi hái quả, họ được trả theo sản lượng, tính theo khay. Mỗi khay tính theo chất lượng quả và trọng lượng.
Đến cuối ngày, những ai đạt sản lượng thấp sẽ được điều chỉnh để tính theo mức lương tối thiểu.
Một tuần, người lao động được trả tối thiểu 35 giờ, nhưng đa số họ đạt 45-48 giờ/tuần.
Chụp lại hình ảnh,
Ông Oli Pascall, Giám đốc Điều hành Clock House Farm.
“Nếu nói về công việc hái quả, sau bốn tuần mọi người làm việc với năng suất cao, và sau vài tháng thì họ làm rất tốt,” Oli Pascall, Giám đốc Điều hành Trang trại Clock House Farm nói với BBC.
“Nhất là nếu họ quay lại sang năm, thì họ có thể kiếm tiền rất tốt ngay lập tức.
“Và đó là điều mà chúng tôi muốn mang lại cho người lao động. Chúng tôi muốn họ có một thời gian vui vẻ và kiếm tiền tốt trong thời gian họ làm cho chúng tôi.”
Được hỏi về việc lao động Việt có hài lòng với điều kiện làm việc và thu nhập không, chị Vân Anh đáp:
“Em thấy về điều kiện làm việc thì mọi người cũng không hẳn là hài lòng. Mọi người thấy cũng bị mệt mỏi nhiều.
“Thế nhưng về mức lương thì hầu như mọi người đều thấy hài lòng tại vì cái thu nhập ở đây tốt hơn bốn, năm lần so với thu nhập ở Việt Nam.
“Ví dụ như một tuần lương ở đây có thể tương đương với một tháng lương làm văn phòng ở Việt Nam.”
Cơ hội cho năm 2023 ra sao?
Nếu như năm 2019, số lao động này từ các nơi trên thế giới vào Anh là 2500 người, thì hạn ngạch cho năm nay là 30 ngàn. Trên thực tế, đã có hơn 32 ngàn người được cấp visa này, chiếm quá nửa tổng số lượng lao động ngắn hạn vào Anh làm việc.
Trong email trả lời BBC News Tiếng Việt, Bộ Nội vụ Anh cho biết chỉ tiêu cho năm sau có thể sẽ được xem xét và tăng thêm 10 ngàn nữa cho tất cả các nước.
Người lao động có thể liên hệ trực tiếp với công ty tuyển dụng Anh để đăng ký nộp hồ sơ, Giám đốc của Clock House Farm cho biết.
Đại diện trang trại mà chúng tôi gặp nhấn mạnh người lao động có thể trực tiếp liên hệ với các công ty tuyển dụng Anh quốc để giảm chi phí sang Anh.
Được hỏi nếu người lao động mới đến năm nay muốn quay lại sang năm, liệu trang trại có muốn nhận họ không, Oli Pascall của Clock House Farm khẳng định họ rất muốn.
“Điều mà chúng tôi đang làm là đảm bảo có cách liên hệ rõ ràng giữa những người làm việc ở đây và các công ty tuyển dụng.
“Khi họ sắp rời đây hay sắp hết hạn visa, chúng tôi hỏi họ và họ điền vào form báo rằng họ muốn quay lại hay không.
“Nếu họ muốn quay lại, chúng tôi sẽ giữ liên hệ qua email và sẽ báo với công ty tuyển dụng là người đó muốn quay lại.
“Tất cả những gì mà người đó cần làm là liên hệ trực tiếp với công ty tuyển dụng Anh có thể là AG Recruitments hay một trong bốn công ty được phép để xin quay lại Anh.”
Mâm xôi là một trong những loại quả người lao động thời vụ thu hoạch ở các trang trại Anh. Ngoài ra còn có dâu tây, dâu đen, táo và mận.
'Nếu sức khoẻ yếu không nên đi'
Chị Vân Anh khuyên những ai quan tâm sang Anh lao động thời vụ theo con đường này nên cân nhắc giữa cơ hội đến Anh và cơ hội ở Việt Nam.
“Đến đây nếu mọi người có sức khoẻ yếu thì cũng không nên đến.
“Hoặc nếu ở Việt Nam mọi người có nguồn thu nhập tốt hơn thì cũng không nên đi.
“Ở Việt Nam vẫn tốt hơn, ở gần gia đình, không bị nhiều điều khác biệt về văn hoá, thời tiết, đồ ăn, cuộc sống.”
Khu caravan họ ở nằm giữa rừng, xa phố xá, hàng quán, và mạng internet phập phù ‘lúc có lúc không’ cũng là một số khó khăn khác trong cuộc sống ở Anh, chị Vân Anh cho biết thêm.
Sang Anh theo chương trình visa lao động thời vụ là một con đường hợp pháp, không gặp rủi ro như các cách khác, và dù vất vả nhưng có thu nhập khá tốt.
Đây có vẻ là điều mà người Việt Nam có nhu cầu có thể tìm hiểu, xem xét cho những năm tới.
Theo BBC Tiếng Việt
