Căn bệnh ung thư Gordon Ramsay mắc phải là loại ung thư da phổ biến nhất. Hơn 90% các trường hợp có liên quan trực tiếp đến tia cực tím từ ánh sáng mặt trời.

Ramsay từng trở thành đầu bếp giàu nhất thế giới, một phần nhờ vào các show truyền hình thực tế như Hell's Kitchen, Kitchen Nightmares, MasterChef, Hotel Hell và Faking It. Ảnh: Insider.

Mới đây, NBC News đưa tin đầu bếp kiêm chuyên gia ẩm thực nổi tiếng toàn cầu Gordon Ramsay mắc ung thư da. Cụ thể, trong bài đăng trên mạng xã hội hôm 30/8, siêu đầu bếp cho biết vừa trải qua ca phẫu thuật cắt bỏ khối u.

Ramsay đăng tải bức ảnh với băng gạc che một phần mặt và cổ, kèm tấm hình khác hé lộ vết khâu dài từ tai xuống cổ. Ông viết: "Biết ơn và trân trọng đội ngũ y tế tuyệt vời tại The Skin Associates vì đã nhanh chóng loại bỏ khối u biểu mô tế bào đáy này. Xin cảm ơn. Và xin đừng quên bôi kem chống nắng cuối tuần này".

Thông tin trên nhanh chóng thu hút sự chú ý của dư luận. Nhiều người hâm mộ bày tỏ lo lắng, đồng loạt gửi lời chúc sức khỏe và mong Ramsay sớm hồi phục.

Vậy, ung thư biểu mô tế bào đáy - căn bệnh mà Gordon Ramsay vừa trải qua phẫu thuật - thực sự nguy hiểm đến mức nào?

Loại ung thư da phổ biến nhưng dễ bị bỏ sót

ThS.BS Lê Thanh Hiền, khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Da liễu Trung ương, cho biết ung thư biểu mô tế bào đáy (UTBMTBĐ) là loại ung thư da thường gặp nhất trên thế giới, thuộc nhóm ung thư da không hắc tố. Bệnh đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, không chỉ ở người cao tuổi mà còn xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ, đặc biệt là phụ nữ dưới 40 tuổi.

Gordon Ramsay vừa trải qua ca phẫu thuật ung thư da. Ảnh: IGNV

Có nhiều yếu tố dẫn đến UTBMTBĐ khởi phát sớm. Trong đó, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không có biện pháp bảo vệ được xem là nguyên nhân quan trọng hàng đầu. Những người trẻ có nghề nghiệp thường xuyên phải ở ngoài trời dễ hình thành tổn thương da ác tính sớm hơn bình thường.

Ngoài ra, các hội chứng và bệnh lý di truyền đóng vai trò đáng kể, như bạch tạng, hội chứng Bazex, hội chứng Gorlin, bớt tuyến bã, xơ da sắc tố, loạn sản thượng bì dạng hạt cơm. Những bệnh lý này làm tăng nguy cơ ung thư da ở người trẻ hơn nhiều so với người lớn tuổi.

UTBMTBĐ cũng có thể xuất hiện sau điều trị xạ trị hoặc ở bệnh nhân ghép tạng sử dụng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài. Tuy nhiên, trong các trường hợp sau xạ trị, ung thư biểu mô tế bào vảy thường gặp hơn.

"Sự hình thành UTBMTBĐ là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và tác động từ tia cực tím. Hơn 90% các trường hợp ung thư da, đặc biệt là ung thư da không hắc tố, có liên quan trực tiếp đến tia cực tím từ ánh sáng mặt trời", bác sĩ Hiền cho hay.

Một số yếu tố khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh, bao gồm chủng tộc da trắng, tuổi cao, tiếp xúc hóa chất (như arsen), nhiễm virus HPV và các bệnh da mạn tính (vảy nến, lupus ban đỏ dạng đĩa, lichen phẳng).

Bác sĩ Hiền phân tích khi bị tác động, cơ thể xuất hiện các đột biến gene: tăng bộc lộ các gen gây ung thư (SMO, HRAS, KRAS, NRAS, GLI1) và giảm bộc lộ các gen ức chế ung thư (PTCH1, TP53, NOTCH1). Kết quả là hình thành và phát triển khối u. Nghiên cứu gần đây cho thấy có sự khác biệt về kiểu gen đột biến giữa bệnh nhân trẻ và bệnh nhân lớn tuổi mắc UTBMTBĐ.

Hệ miễn dịch cũng đóng vai trò quan trọng. Cụ thể là các tế bào miễn dịch có chức năng kiểm soát và tiêu diệt tế bào ung thư. Khi cơ chế này suy yếu, khối u dễ dàng phát triển.

Dấu hiệu đặc trưng

Theo bác sĩ Hiền, nhiều trường hợp tổn thương bị chẩn đoán nhầm là nốt ruồi hoặc tổn thương lành tính, sau đó điều trị bằng đốt laser. Việc điều trị sai khiến tổn thương tái phát, thay đổi hình thái, khó chẩn đoán chính xác hơn về sau, thậm chí khiến khối u lan rộng và xâm lấn sâu hơn.

Bệnh nhân trẻ mắc UTBMTBĐ thường kèm theo hội chứng hoặc bệnh lý di truyền, vì vậy ngoài các dấu hiệu đặc trưng của ung thư, họ có thể xuất hiện thêm biểu hiện của bệnh lý nền. Trong một số hội chứng như Gorlin hay xơ da sắc tố, một bệnh nhân có thể xuất hiện cùng lúc hàng chục đến hàng trăm tổn thương ung thư.

Nhiều trường hợp tổn thương bị chẩn đoán nhầm là nốt ruồi hoặc tổn thương lành tính, sau đó điều trị bằng đốt laser. Ảnh: BSCC.

Tuy nhiên, tin vui là UTBMTBĐ được đánh giá là loại ung thư da có tiên lượng tốt nhất, tỷ lệ di căn và tử vong rất thấp. Song bệnh dễ tái phát sau điều trị. Thách thức lớn nhất là vừa loại bỏ hoàn toàn khối u, vừa bảo tồn tối đa phần da lành để đạt hiệu quả thẩm mỹ.

Nếu bệnh nhân chỉ có một tổn thương riêng lẻ, vùng da xung quanh bình thường, phương pháp phẫu thuật cắt bỏ triệt để là lựa chọn hàng đầu. Phẫu thuật MOHS - kỹ thuật cắt bỏ khối u dưới sự kiểm soát bằng kính hiển vi - thường được ưu tiên để đảm bảo loại bỏ triệt để tế bào ung thư mà vẫn giữ được mô lành.

"Trong trường hợp bệnh nhân có nhiều tổn thương, kèm theo bệnh lý di truyền hoặc biểu hiện tiền ung thư, bác sĩ sẽ lựa chọn điều trị kết hợp. Những khối u sâu, loét hoặc hoại tử được ưu tiên phẫu thuật. Với tổn thương nông, đặc biệt là khi có quá nhiều tổn thương, có thể áp dụng phương pháp không phẫu thuật như nạo, đốt điện hoặc sử dụng thuốc bôi", bác sĩ khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, cho hay.

Ngoài ra, sự phát triển của y học đã mở ra hướng điều trị mới dựa trên cơ chế bệnh sinh liên quan đến gen bằng các thuốc ứng chế, được chỉ định cho những bệnh nhân khó phẫu thuật, tái phát nhiều lần, di căn hoặc xâm lấn.

Bên cạnh điều trị, việc phối hợp các biện pháp dự phòng là rất quan trọng như tránh tiếp xúc trực tiếp ánh nắng, dùng thuốc phòng tái phát, loại bỏ tổn thương tiền ung thư và tái khám định kỳ để phát hiện sớm khối u mới.

Ở bệnh nhân có bệnh lý di truyền, tiên lượng kém hơn do nguy cơ xuất hiện nhiều tổn thương mới trong tương lai. Ngược lại, với những trường hợp chỉ có một tổn thương đơn độc, không liên quan đến bệnh lý di truyền, tiên lượng điều trị tốt.

Theo Zing

Ung thư tuyến tụy và ung thư đại trực tràng là 2 trong những loại ung thư khó điều trị nhất, với tỷ lệ tái phát rất cao.

Trong nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí y khoa Nature Medicine, các nhà khoa học Mỹ đã phát triển một loại vắc xin mới mang lại kết quả bước đầu đáng khích lệ, mở ra hy vọng mới cho bệnh nhân mắc các loại ung thư này, theo trang tin khoa học Science Alert.

Vắc xin do các nhà khoa học Mỹ, gồm Bệnh viện đa khoa Massachusetts, Đại học California, Đại học Iowa, Bệnh viện Đại học North Shore, Trường Y Đại học Colorado, Bệnh viện City of Hope, Trung tâm Ung thư MD Anderson - Đại học Texas, Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering và Công ty công nghệ sinh học Elicio Therapeutics chuyên phát triển các liệu pháp miễn dịch mới nhằm điều trị các loại ung thư hung dữ, phát triển.

Vắc xin mới mang tên ELI-002 2P nhắm đến đột biến gien KRAS - nguyên nhân gây ra 93% ca ung thư tuyến tụy và 50% ca ung thư đại trực tràng. Đây là đột biến khó tiếp cận trong điều trị ung thư.

Điểm đặc biệt của ELI-002 2P là khả năng đưa tác nhân hoạt tính của vắc xin trực tiếp đến các hạch bạch huyết, nơi tập trung nhiều loại tế bào miễn dịch. Từ đó, "huấn luyện" hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư có mang đột biến KRAS.

Theo bác sĩ Zev Wainberg, chuyên gia ung thư tại Đại học California, đây là bước tiến đầy hứa hẹn cho bệnh nhân có ung thư do đột biến KRAS, đặc biệt là ung thư tuyến tụy - căn bệnh gần như chắc chắn sẽ tái phát sau điều trị tiêu chuẩn và hiện có rất ít lựa chọn điều trị hiệu quả.

Kết quả đầy hứa hẹn

Trong thử nghiệm, vắc xin được tiêm cho 25 bệnh nhân, trong đó có 20 người sau phẫu thuật ung thư tuyến tụy và 5 người sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, các xét nghiệm cho thấy họ vẫn còn dấu hiệu ung thư có thể tái phát.

Kết quả thật đáng khích lệ: Sau khi được tiêm vắc xin, 84% bệnh nhân đã phát triển tế bào T đặc hiệu với đột biến KRAS, có khả năng tấn công tế bào ung thư. Đặc biệt, ở 24% số người tham gia, các dấu vết còn lại của khối u đã biến mất hoàn toàn, theo Science Alert.

Trong số những người có phản ứng miễn dịch mạnh nhất (17 trong 24 người), phần lớn vẫn không có dấu hiệu tái phát ung thư sau gần 20 tháng theo dõi - một kết quả rất đáng chú ý đối với 2 loại ung thư có tiên lượng xấu này. Đồng thời, họ có thời gian sống trung bình cao hơn nhiều so với kỳ vọng thông thường.

Một điểm nổi bật khác: Đây là vắc xin "dùng sẵn", không cần cá nhân hóa cho từng người, nên có thể sử dụng rộng rãi.

Các thử nghiệm tiếp theo sẽ tiếp tục đánh giá hiệu quả và độ an toàn. Tuy nhiên, với tỷ lệ tử vong và tái phát cao của ung thư tuyến tụy và đại trực tràng, kết quả ban đầu này cho thấy vắc xin mới này có thể giúp kéo dài tuổi thọ đáng kể cho người bệnh.

Bác sĩ Wainberg kết luận: Vắc xin mới cho thấy khả năng huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt đột biến gây ung thư một cách an toàn và hiệu quả. Đây là cách tiếp cận đầy tiềm năng, giúp tạo ra phản ứng miễn dịch chính xác, bền vững mà không cần đến vắc xin cá nhân hóa phức tạp.

Vắc xin mới có thể chống 2 loại ung thư nguy hiểm: tuyến tụy và đại trực tràng. Ảnh minh họa: AI

Theo Thanh Niên

Theo nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature Medicine, một loại vaccine ung thư không dựa trên công nghệ mRNA, nhắm tới các đột biến phổ biến trong ung thư tuyến tụy và ung thư đại trực tràng, đang cho thấy tiềm năng giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh.

Những năm gần đây, vaccine điều trị ung thư đã trở thành một hướng nghiên cứu đầy hứa hẹn. Tại Anh, Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) đang thử nghiệm nhiều loại vaccine trên bệnh nhân, với cơ chế hoạt động là huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện tế bào ung thư, từ đó tiêu diệt những tế bào có khả năng xuất hiện trở lại sau điều trị, giúp giảm nguy cơ bệnh tái phát.

Phần lớn các vaccine ung thư, bao gồm cả những loại dựa trên công nghệ mRNA, hiện nay đều được “cá thể hóa” theo đặc điểm khối u của từng bệnh nhân.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature Medicine, loại vaccine có tên ELI-002 2P mà nhóm nghiên cứu thử nghiệm lần này là dạng “dùng sẵn”, đã được sản xuất với quy mô lớn và không cần điều chỉnh riêng cho từng người bệnh, đã mang lại một số kết quả tích cực.

Các chuyên gia cho rằng nếu kết quả được khẳng định qua các thử nghiệm tiếp theo, phương pháp này sẽ mang lại nhiều lợi thế: chi phí thấp hơn, khả năng tiếp cận nhanh, đồng thời ít độc tính hơn so với một số liệu pháp điều trị khác.

Trong nghiên cứu, 25 bệnh nhân được tiêm vaccine có tên ELI-002 2P, hoạt động bằng cách huấn luyện các tế bào T của cơ thể nhận biết và tiêu diệt tế bào ung thư. Ảnh: Nick Potts/PA

Bước tiến trong nghiên cứu vaccine ung thư

Theo các tác giả nghiên cứu, khoảng 90% bệnh nhân ung thư tuyến tụy và 50% bệnh nhân ung thư đại trực tràng mang đột biến gene Kras. Sự thay đổi này khiến cơ thể sản sinh các protein Kras biến đổi, thúc đẩy tế bào phân chia và phát triển mất kiểm soát.

Vaccine ELI-002 2P chứa các peptide - chuỗi amino acid, là đơn vị cấu tạo protein - giúp huấn luyện tế bào T của hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư mang protein Kras biến đổi.

Trong nghiên cứu, vaccineđược tiêm cho 20 bệnh nhân đã phẫu thuật ung thư tuyến tụy và 5 bệnh nhân đã phẫu thuật ung thư đại trực tràng. Sau thời gian theo dõi trung vị gần 20 tháng, bệnh nhân được chia thành hai nhóm: 17 người có phản ứng miễn dịch mạnh và 8 người phản ứng yếu hơn.

Kết quả cho thấy nhóm có phản ứng mạnh duy trì thời gian không tái phát lâu hơn và tỷ lệ sống sót cao hơn. Chỉ 4/17 bệnh nhân nhóm này tử vong trong thời gian theo dõi, so với 7/8 ở nhóm phản ứng yếu.

“Sau quá trình theo dõi dài hạn, chúng tôi nhận thấy nhóm bệnh nhân có phản ứng miễn dịch mạnh có khả năng không bị tái phát ung thư và sống lâu hơn so với dự đoán thông thường”, giáo sư Zev Wainberg, chuyên khoa ung thư tại Đại học California, Los Angeles, đồng tác giả nghiên cứu cho biết.

Cần thêm nghiên cứu quy mô lớn

Giáo sư Siow Ming Lee, chuyên ngành ung thư y khoa tại University College London, cho rằng kết quả đáng khích lệ và gợi mở khả năng kết hợp vaccineELI-002 2P với các liệu pháp miễn dịch khác, mở rộng phạm vi điều trị cho nhiều bệnh nhân hơn.

“Với kết quả ban đầu hứa hẹn và khả năng gây ít tác dụng phụ hơn so với các thuốc ức chế đường uống, vaccine ung thư dạng dùng sẵn này xứng đáng được thử nghiệm quy mô lớn hơn, kể cả trong điều trị ung thư phổi do đột biến Kras”, ông nhận định.

Dù vậy, đây mới là nghiên cứu giai đoạn đầu, chủ yếu nhằm đánh giá tính an toàn, số lượng người tham gia ít, không có nhóm đối chứng và thử nghiệm trên hai loại ung thư khác nhau.

Tiến sĩ Shivan Sivakumar thuộc Đại học Birmingham, người đang nghiên cứu vaccine mRNA cho ung thư tuyến tụy cho rằng, điểm đáng chú ý là nhiều bệnh nhân trong nghiên cứu đã có phản ứng miễn dịch rõ rệt với vaccine dùng sẵn. Tuy nhiên, ông lưu ý: “Điều quan trọng hiện nay là tiến hành thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên đối chứng và theo dõi bệnh nhân lâu hơn. Chúng ta đã nhiều lần hào hứng với kết quả ban đầu, nhưng thử nghiệm trên bệnh nhân mới là phép thử khoa học thực sự”.

Theo daibieunhandan

Jordan Turko phát hiện triệu chứng giống Covid-19 vào đầu năm. Khi tình trạng không thuyên giảm, anh tới gặp bác sĩ và nhận được chẩn đoán mắc ung thư phổi.

Theo Today, nam bệnh nhân 30 tuổi sống ở Edmonton, Alberta, Canada, vốn là một doanh nhân. Khi nhận được kết quả chẩn đoán mắc ung thư phổi, Jordan rất bất ngờ. Bởi trước đó, sức khỏe của anh hoàn toàn bình thường. Các dấu hiệu như khàn tiếng, đau lưng vốn tưởng là không nguy hiểm nhưng lại chính là cảnh báo giai đoạn cuối của bệnh.

Đầu năm 2022, Jordan xuất hiện triệu chứng và anh nghi ngờ bản thân mắc Covid-19. Đây cũng là lúc người dân Canada đón chào năm mới, làn sóng Omicron gia tăng mạnh mẽ.

Cuối tháng 2, khi các triệu chứng vẫn tiếp diễn và cơn đau lưng lan rộng thành cơn đau sâu ở lưng dưới, xương chậu, chân, Jordan Turko quyết định đến một phòng khám chuyên khoa. Tại đây, các bác sĩ thông báo người đàn ông 30 tuổi đã mắc ung thư phổi giai đoạn cuối.

Jordan Turko phát hiện mắc ung thư phổi giai đoạn cuối ở tuổi 30. Ảnh: Today.

Khối u quấn quanh động mạch phổi của anh, nhiều khối u khác cũng phát triển dọc theo cột sống, lan đến hạch bạch huyết, gan, xương chậu và xương chân của anh.

Theo lời nam bệnh nhân này, trước đó sức khỏe của anh rất tốt. Jordan duy trì thói quen tập thể dục 6 ngày/tuần và là tín đồ yoga chăm chỉ. Chính vì thế, kết quả này là cú sốc với người đàn ông 30 tuổi.

"Ai có thể đoán trước được điều này. Ngay cả bây giờ, tôi vẫn không tin. Bạn chắc chắn sẽ thốt lên nếu bị đau lưng và nghe thấy người ta nói bạn đã bị ung thư phổi", Jordan nói.

Tình trạng khàn tiếng kéo dài mà Jordan gặp phải có thể là triệu chứng phổ biến khi mắc bệnh ung thư phổi, do khối u chèn ép vào dây thần kinh của dây thanh, gây tê liệt. Nếu không được điều trị, khối u trong cột sống của người đàn ông này có thể còn gây ra tình trạng tê liệt lan rộng hơn. Vì vậy, các bác sĩ đã chỉ định anh xạ trị gấp.

Đáng tiếc, Jordan đã qua đời vào ngày 26/09/2023 sau một năm chống chọi bệnh tật. 

Theo nghiên cứu, ung thư phổi rất hiếm gặp ở những người trẻ tuổi, hầu hết ca bệnh xảy ra ở những người từ 65 tuổi trở lên. Khoảng 1,4% bệnh nhân dưới 35 tuổi.

"Ung thư không phân biệt đối xử, kể cả với những người trẻ tuổi. Hãy cảnh giác với sức khỏe của bạn", Jordan chia sẻ với Today.

Theo Johns Hopkins Medicine, các triệu chứng đáng chú ý của ung thư phổi có thể không xuất hiện cho đến khi bệnh diễn biến ở giai đoạn nặng. Trong một số trường hợp, triệu chứng bệnh rất khó nhận ra hoặc dễ nhầm lẫn với nhiều tình trạng sức khỏe khác như mệt mỏi, ho, đau ngực, khó thở không rõ nguyên nhân, giảm cân hoặc chán ăn.

Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, nếu các triệu chứng không thuyên giảm hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, chẳng hạn ho ra máu, bạn cần đi khám ngay. Những người có nguy cơ mắc bệnh cao như hút thuốc, làm trong môi trường độc hại, có triệu chứng nghi ngờ cũng cần sàng lọc sớm.

Theo Zing

Bà Fiona Charles nhận chẩn đoán mắc ung thư não giai đoạn cuối, tiên lượng chỉ còn sống thêm 12-18 tháng.

Bà Charles, một người mẹ 3 con sống tại Aberdeen (Scotland), vừa chia sẻ câu chuyện đau lòng của mình sau khi nhận chẩn đoán mắc ung thư não.

Mùa hè năm ngoái, bà Charles bắt đầu xuất hiện những triệu chứng kỳ lạ như ngửi thấy mùi thức ăn cháy dù không nấu nướng gì, cảm giác nóng bừng trong người và tim đập nhanh. Lo lắng rằng đây có thể là dấu hiệu của một cơn đột quỵ nhẹ, bà đã đi khám. Tuy nhiên, bác sĩ gia đình cho rằng đây không phải là điều nghiêm trọng và trấn an bà không cần quá lo lắng.

Theo Chronicle-tribune, không yên tâm với lời khuyên đó, bà đã chủ động yêu cầu chụp MRI não vào tháng 10/2024. Kết quả khiến cả gia đình bàng hoàng: bà bị chẩn đoán mắc u nguyên bào thần kinh đệm - một trong những dạng ung thư não nguy hiểm, với tỷ lệ sống sót sau 5 năm chỉ khoảng 5%.

Bà Fiona Charles đang trải qua hóa trị. Ảnh: FC

Chia sẻ về khoảnh khắc đau lòng ấy, con trai bà là Jonny kể: “Mẹ gọi chúng tôi về nhà để báo tin. Chúng tôi ngồi trong phòng khách và mẹ nói: ‘Mẹ bị ung thư’. Tất cả chúng tôi đều cố gắng đối diện với sự thật đó. Nhưng rồi tôi nhận ra có những điều mẹ có thể không bao giờ chứng kiến được nữa - như đám cưới của con cái hay sự ra đời của những đứa cháu”.

Bà Charles đang theo phác đồ điều trị gồm xạ trị và hóa trị, bác sĩ tiên lượng nữ bệnh nhân chỉ có thể sống thêm từ 12 đến 18 tháng.

Hiện nay, bà đã hoàn tất xạ trị và đang trong đợt hóa trị thứ 5 trên tổng số 6 đợt. Việc điều trị mang lại kết quả tích cực nhưng đi kèm là những tác dụng phụ nặng nề như mệt mỏi kéo dài, sút cân và chán ăn. Dù vậy, bà vẫn cố gắng giữ tinh thần lạc quan bằng cách quay lại với những sở thích như làm bánh và nấu ăn.

Với mong muốn nâng cao nhận thức về bệnh u não, Jonny quyết định tham gia chạy bán marathon tại Edinburgh để gây quỹ cho tổ chức Nghiên cứu U não. Anh nói: “Tôi không quan tâm tới thời gian về đích. Tôi làm điều này để gây quỹ và giúp nhiều người hơn biết đến căn bệnh”.

Jonny cũng nhấn mạnh sự bất công trong phân bổ ngân sách nghiên cứu ung thư ở Scotland: “Chỉ 1% ngân sách dành cho nghiên cứu ung thư được chi cho u não, trong khi đây là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất. Điều đó thật khó chấp nhận với những gia đình như chúng tôi”.

Các triệu chứng thường gặp của u nguyên bào thần kinh đệm gồm đau đầu, co giật, buồn nôn, rối loạn thị giác và thay đổi tính cách - do áp lực trong hộp sọ gia tăng khi khối u phát triển. Tuy nhiên, nếu khối u nằm ở các khu vực đặc biệt của não, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng không điển hình như thay đổi khứu giác, vị giác hoặc khó nói.

Hiện tại, phẫu thuật, xạ trị và hóa trị là các phương pháp điều trị chính đối với u não. Tuy nhiên, đa số bệnh nhân chỉ có thể kiểm soát được bệnh trong thời gian ngắn trước khi tình trạng xấu đi.

Theo Vietnamnet

10 đứa trẻ trong số 67 em được sinh ra từ tinh trùng hiến tặng của một người đàn ông đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư, làm dấy lên những lo ngại ở châu Âu.

Tinh trùng hiến từ một người đàn ông đã được sử dụng để thụ thai ít nhất 67 trẻ trên khắp châu Âu. Không ngờ số tinh trùng này mang một đột biến gây ung thư hiếm gặp, và đến nay đã có 10 trẻ phát triển căn bệnh này.

23 trong số những đứa trẻ được thụ thai từ năm 2008 đến năm 2015 trên 8 quốc gia châu Âu, hiện đã được phát hiện mang biến thể này, trong khi một số đã được chẩn đoán mắc các bệnh ung thư như bệnh bạch cầu và ung thư hạch.

Vụ việc đã làm dấy lên lo ngại về việc sử dụng tinh trùng từ một người hiến tặng duy nhất, và khó khăn trong việc truy tìm các gia đình để thông báo cho họ về vấn đề y tế nghiêm trọng này.

Tin tức được phát hiện sau khi 2 gia đình riêng biệt liên hệ với các phòng khám, vì con cái của họ đã phát triển ung thư có liên quan đến một biến thể di truyền có tên là TP53. Một phân tích của Ngân hàng Tinh trùng Châu Âu xác nhận rằng tinh trùng của một người đàn ông mang đột biến hiếm gây ung thư đã được sử dụng để thụ thai cho những đứa trẻ trên.

Trường hợp này làm dấy lên mối lo ngại về việc thiếu các giới hạn được thống nhất trên toàn thế giới về việc sử dụng tinh trùng của người hiến tặng.

Tiến sĩ Edwige Kasper - nhà sinh vật học tại bệnh viện đại học Rouen ở Pháp, người đã trình bày trường hợp này tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Di truyền học Con người Châu Âu ở Milan - cho biết: "Chúng ta cần có một giới hạn chung ở châu Âu về số ca sinh hoặc số gia đình từ một người hiến tặng. Đây là sự phát tán bất thường của bệnh di truyền. Không phải người đàn ông nào cũng có 75 đứa con trên khắp châu Âu”.

Kasper cho biết: “Tôi đã phân tích biến thể này, và kết quả của các thử nghiệm chức năng đi đến kết luận rằng, biến thể này có thể gây ung thư, và những đứa trẻ được sinh ra từ người hiến tặng này nên được tư vấn di truyền”.

Thảo Nguyễn (theo Independent)

Nhiều người trẻ trên thế giới tìm kiếm làn da nâu bằng cách sử dụng giường tắm nắng trong nhà, nhưng phương pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Một cô gái khoảng 20 tuổi chọn quần áo rộng rãi vì sắp đi làm đẹp, tóc buộc gọn gàng và không trang điểm. Mọi thứ trông khá bình thường cho đến khi cô xịt một loại thuốc "tăng tốc độ rám nắng" vào mũi và bước vào giường tắm nắng dưới ánh sáng xanh UV.

Đây là thế giới của “Tanning TikTok”, nơi Gen Z chia sẻ xu hướng tắm nắng nhân tạo. Hàng loạt video xuất hiện với nội dung như “Đi tắm nắng với tôi”, cung cấp mẹo để có làn da nâu đẹp hơn.

Điều đáng lo là thói quen nguy hiểm này lại được đóng gói dưới vỏ bọc “chăm sóc bản thân”, theo Independent.

Tăng nguy cơ ung thư da

Thống kê cho thấy chỉ một lần tắm nắng nhân tạo có thể làm tăng nguy cơ ung thư da lên đến 67%. Tuy nhiên, giường tắm nắng vẫn rất phổ biến.

Một báo cáo gần đây cho thấy chuỗi thẩm mỹ viện lớn nhất ở Anh đã mở thêm 40% cơ sở kể từ năm 2018. Sau đại dịch, nhiều chuỗi khác cũng mở rộng và đạt lợi nhuận kỷ lục.

Với giới trẻ, giường tắm nắng có sức hút đặc biệt. Một khảo sát cho thấy 43% người 18-25 tuổi ở Anh từng sử dụng. Trong một nghiên cứu khác, 60% người trẻ thừa nhận đã thử ít nhất một lần và 25% sử dụng thường xuyên.

Jessica (28 tuổi) bắt đầu đi tắm nắng trong nhà từ khi chuyển đến London làm việc. “Trước đây, tôi có thể ngồi ngoài vườn để tắm nắng, nhưng khi đi làm, tôi không còn thời gian nữa”, cô chia sẻ.

Vào mùa đông, Jessica dùng kem nhuộm da. Nhưng vào mùa hè, cô chọn giường tắm nắng để tiết kiệm thời gian.

Tuy nhiên, theo bác sĩ da liễu Catherine Borysiewicz, giường tắm nắng phát ra tia UVA và UVB ở mức độ tương đương với ánh nắng mặt trời giữa trưa. Khi da tiếp xúc với tia UV, tế bào melanocytes sẽ sản sinh melanin - sắc tố giúp da sạm màu để tự bảo vệ.

Bất kỳ làn da rám nắng nào cũng là dấu hiệu của tổn thương. Tia UV có thể phá hủy DNA của tế bào da, gây lão hóa sớm, nếp nhăn, đốm nâu và thậm chí là ung thư da.

Nhiều bác sĩ đã thấy hậu quả rõ rệt. Các chuyên gia phẫu thuật thẩm mỹ cho biết họ ngày càng gặp nhiều bệnh nhân trẻ bị tổn thương da ngay cả trong mùa lạnh. Và nguyên nhân chính được cho là giường tắm nắng.

Giường tắm nắng nhân tạo phát ra tia UVA và UVB, gây tổn hại đến da.

Trên TikTok, ai cũng là "chuyên gia"

Từ cuối những năm 2000, giường tắm nắng đã bị cảnh báo nguy hiểm. Năm 2009, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp giường tắm nắng vào nhóm gây ung thư cho con người. Cùng năm, Brazil trở thành quốc gia đầu tiên cấm hoàn toàn việc sử dụng giường tắm nắng vì mục đích làm đẹp.

Đến năm 2011, Anh và xứ Wales cũng ban hành luật cấm người dưới 18 tuổi sử dụng dịch vụ này.

Trong suốt thập kỷ 2010, các sản phẩm nhuộm da giả ngày càng phổ biến và dễ sử dụng hơn. Khi có thể sở hữu làn da rám nắng từ một chai xịt mà không cần phơi nắng, giường tắm nắng trở thành thứ lỗi thời. Nhiều người nổi tiếng cũng khuyên dùng kem chống nắng mỗi ngày, khiến việc tiếp xúc với tia UV trở nên “kém sang”.

Tuy nhiên, giường tắm nắng đang được ưa chuộng trở lại. Trên mạng xã hội, ai cũng có thể tự nhận là chuyên gia.

Các bác sĩ lo ngại khi thấy quá nhiều thông tin sai lệch lan truyền, từ việc quảng bá phương pháp “tắm nắng an toàn” đến các sản phẩm xịt kích thích melanin trái phép. Những sản phẩm này không chỉ chưa được kiểm chứng mà còn có nguy cơ gây ung thư.

Một điều đáng báo động khác là giường tắm nắng đang được quảng bá như một liệu pháp thư giãn, thậm chí còn được gọi là “liệu pháp vitamin D”.

Nhưng theo bác sĩ Mo Akhavani, hầu hết con người đã có đủ vitamin D từ ánh nắng tự nhiên và thực phẩm, nên không cần đến tia UV nhân tạo. Cách truyền thông này khiến nhiều người trẻ lầm tưởng giường tắm nắng là an toàn.

Nhiều thẩm mỹ viện hiện mở rộng sang các dịch vụ khác như liệu pháp ánh sáng đỏ - một phương pháp an toàn hơn. Nhưng theo bác sĩ Akhavani, điều này có thể khiến khách hàng nhầm lẫn rằng giường tắm nắng cũng là một liệu pháp chăm sóc da.

Bác sĩ Clare Kiely khẳng định đây chỉ là “chiêu trò tiếp thị, không phải khoa học”. Bà nhấn mạnh: “Tắm nắng không phải là chăm sóc sức khỏe, mà đang gây tổn thương da”.

Theo ZNews

Khuyến cáo người dân không nên tự ý dùng thuốc. Ảnh minh họa

Các nhà khoa học đã phát hiện ra cách thuốc giảm đau thông dụng Aspirin có thể giúp ngăn chặn sự lây lan của tế bào ung thư.

Thử nghiệm trên động vật cho thấy loại thuốc này giúp tăng cường khả năng của hệ miễn dịch trong việc chống lại ung thư.

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Cambridge cho biết, đây là một phát hiện đầy bất ngờ, có tiềm năng mở ra hướng điều trị mới cho bệnh nhân ung thư. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa thể áp dụng ngay, và các chuyên gia khuyến cáo người dân không nên tự ý dùng thuốc.

Aspirin có thể gây ra một số rủi ro nhất định, và các thử nghiệm lâm sàng vẫn đang được tiến hành để xác định nhóm bệnh nhân hưởng lợi nhiều nhất từ loại thuốc này.

Aspirin tác động đến ung thư như thế nào?

Các nhà khoa học hiện cho rằng Aspirin có tác động đến một thời điểm then chốt của ung thư. Ung thư trở nên nguy hiểm nhất khi các tế bào ác tính tách khỏi khối u ban đầu và di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Quá trình này là nguyên nhân chính gây tử vong do ung thư.

Bình thường, hệ miễn dịch - đặc biệt là các tế bào bạch cầu (WBC) gọi là tế bào T -có thể nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư trước khi chúng kịp bám rễ. Tuy nhiên, nghiên cứu phát hiện rằng tiểu cầu (thành phần trong máu giúp cầm máu) lại ức chế tế bào T, khiến chúng khó tiêu diệt ung thư hơn.

Aspirincó thể can thiệp vào hoạt động của tiểu cầu, từ đó giúp tế bào T phát huy tối đa vai trò của mình trong việc nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư.

Giáo sư Rahul Roychoudhuri từ Đại học Cambridge cho biết: "Chúng tôi phát hiện Aspirin có thể giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn trong việc tìm kiếm và tiêu diệt tế bào ung thư đang di căn."

Ông cũng cho rằng Aspirin có thể hiệu quả nhất với những bệnh nhân được phát hiện ung thư sớm và có thể được sử dụng sau các phương pháp điều trị như phẫu thuật để ngăn chặn sự lan rộng của tế bào ung thư còn sót lại.

Có nên uống Aspirin để phòng ngừa ung thư?

Câu hỏi đặt ra là liệu những người mắc ung thư có nên bắt đầu dùng aspirin hay không. Giáosư Mangesh Thorat, chuyên gia ung thư tại Đại học Queen Mary (London), khuyến cáo: "Nếu bạn là bệnh nhân ung thư, đừng vội mua Aspirin ngay. Thay vào đó, hãy cân nhắc tham gia các thử nghiệm lâm sàng đang diễn ra hoặc sắp tới liên quan đến Aspirin."

Ông cho rằng nghiên cứu này đã giúp bổ sung "mảnh ghép còn thiếu" để hiểu rõ hơn về cách Aspirin hoạt động, nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi chưa có lời giải.

Aspirin có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm như chảy máu nội tạng hoặc đột quỵ,do đó, lợi ích và rủi ro cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Hiện tại, vẫn chưa rõ liệu cơ chế này có áp dụng cho tất cả các loại ung thư hay chỉ một số loại nhất định.Hơn nữa, nghiên cứu này mới chỉ được thực hiện trên động vật, nên vẫn cần thêm bằng chứng trên người.

Một số bệnh nhân mắc hội chứng Lynch (một tình trạng di truyền làm tăng nguy cơ ung thư) đã được khuyến nghị sử dụng Aspirin. Tuy nhiên, để xác định liệu Aspirincó mang lại lợi ích cho nhiều bệnh nhân hơn hay không, vẫn cần các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn. Những thử nghiệm này hiện đang được triển khai.

Theo Giáo sư Ruth Langley, trưởng nhóm nghiên cứu của thử nghiệm Add-Aspirin tại Đại học College London: "Kết quả của nghiên cứu này là một phát hiện quan trọng, giúp chúng tôi xác định ai là người có khả năng hưởng lợi nhiều nhất từ Aspirin sau khi chẩn đoán bị ung thư."

Phunuvietnam (theo BBC News)

Một huấn luyện viên thể hình vừa chia sẻ triệu chứng khiến anh quyết định đi khám và phát hiện mắc ung thư máu khi mới 25 tuổi.

Dilan Patel, sống ở London (Anh), kể anh có một cuộc sống giống như những người cùng trang lứa, làm việc chăm chỉ và đi chơi với bạn bè.

Tuy nhiên, anh bắt đầu nhận thấy một điều kỳ lạ: “Tôi thức dậy vào giữa đêm trong tình trạng đẫm mồ hôi. Quần áo, giường của tôi - mọi thứ đều ướt. Điều đó xảy ra hàng đêm”.

Lúc đầu, Patel không bận tâm vì cho rằng trời quá ấm vào buổi tối. Tuy nhiên, hiện tượng trên vẫn tiếp diễn trong nhiều tháng. Phải đến 2 năm sau, khi các triệu chứng trở nên nghiêm trọng, anh mới tìm đến sự giúp đỡ của bác sĩ.

Dilan Patel phát hiện ung thư từ bất thường khi ngủ. Ảnh: DP

Sau khi kiểm tra, Patel nhận tin dữ rằng mình bị u lympho Hodgkin - một loại ung thư máu hiếm gặp phát triển trong mạng lưới mạch máu và tuyến khắp cơ thể. Mỗi năm ở Anh chỉ phát hiện khoảng 2.200 ca bệnh này, chiếm chưa tới 1% tổng số ca ung thư.

Patel chia sẻ trên mạng xã hội, đổ mồ hôi đêm là triệu chứng đáng lo ngại nhất nhưng không phải là dấu hiệu duy nhất. “Da tôi ngứa kinh khủng đến mức tôi phải mang theo kem dưỡng khắp nơi. Tôi thậm chí còn thấy có cục u trên cổ nhưng lại nghĩ đó là cơ bắp phát triển nhờ tập luyện”, anh kể.

Các xét nghiệm cho thấy Patel có tổng cộng 5 khối u, có cả ở phổi. Khi khối u di căn sang các bộ phận khác của cơ thể có nghĩa ung thư đã ở giai đoạn 4, hầu như không thể chữa khỏi.

Mặc dù u lympho Hodgkin được các chuyên gia coi là một dạng ung thư hung hãn do khả năng lây lan nhưng có thể điều trị bằng hóa trị, xạ trị. Tuy nhiên, những người sống sót có thể phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe bao gồm các loại ung thư máu khác như bệnh bạch cầu và nguy cơ mắc bệnh tim mạch, phổi.

Những người từ 20 đến 40 tuổi cũng như từ 75 tuổi trở lên có khả năng bị u lympho Hodgkin cao nhất, trong đó nam giới có nguy cơ cao hơn.

Tế bào lympho là tế bào bạch cầu trong hệ miễn dịch có khả năng chống nhiễm trùng. Những tế bào lympho ung thư phát triển bất thường, gây ra các khối u trong hạch bạch huyết ở cổ, nách và bẹn.

Một số triệu chứng phổ biến bao gồm đổ mồ hôi đêm, ngứa dai dẳng cũng như sụt cân không chủ ý, sốt cao, ho dai dẳng. Trong vài trường hợp hiếm gặp, u lympho Hodgkin gây đau, tê hoặc cảm giác ngứa ran khi uống rượu.

Theo Vietnamnet

Ung thư phổi gây chết người nhiều nhất trong giai đoạn 2020 - 2022, khoảng 1,8 triệu, tiếp theo là ung thư đại tràng, ung thư gan, ung thư dạ dày và ung thư vú.

Gánh nặng bệnh tật ngày càng tăng

Cancer Research UK (Cơ quan Nghiên cứu ung thư Vương quốc Anh) mới đây đã đưa ra dự báo rằng, đến năm 2040, cứ mỗi phút ở Anh sẽ có một người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư. Hiện tại, có khoảng 420.000 người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư mỗi năm ở Anh, nhưng con số này sẽ tăng lên khoảng 1,5 lần; số người chết vì ung thư cũng tương tự như vậy (hiện đang khoảng 176.376 người/năm).

Theo bà Michelle Mitchell, Giám đốc của Cancer Research UK, Vương quốc Anh có nguy cơ mất vị thế là siêu cường nghiên cứu về bệnh ung thư. Đầu tư sẽ không theo kịp gánh nặng ngày càng tăng.

Bà ấy nói với The Times: "Chúng tôi đang ở thời điểm bước ngoặt. Có những dấu hiệu đáng lo ngại ở phía trước. Và bây giờ là lúc phải hành động để giữ được vị trí dẫn đầu toàn cầu trong những thập kỷ tới".

Bà Michelle Mitchell cảnh báo đến năm 2040, cứ mỗi phút ở Anh sẽ có một người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư

Bà Michelle Mitchell cho biết, tác động của Brexit, sự gián đoạn trong các thử nghiệm lâm sàng do đại dịch COVID-19 gây ra và tình trạng thiếu kinh phí so với các đối tác như Mỹ đồng nghĩa với việc "thu hút nhân tài đến Vương quốc Anh khó khăn hơn nhiều" để thực hiện các nghiên cứu.

Phân tích của tổ chức này cho thấy nếu thu nhập từ hoạt động gây quỹ không thay đổi, ngay cả khi chính phủ tăng tài trợ cho các dự án nghiên cứu, vẫn sẽ thiếu hụt khoảng 1 tỉ bảng Anh trong vòng một thập kỷ.

Khoảng 2/3 nghiên cứu về ung thư được tài trợ công của Anh là do các tổ chức từ thiện hỗ trợ vào năm 2019, tương đương khoảng 400 triệu bảng Anh. Tiến sĩ Owen Jackson, giám đốc chính sách của Cancer Research UK, dự đoán vài năm tới tài trợ sẽ khó khăn do lạm phát.

Chính phủ Anh có tham vọng đưa đất nước trở thành "không khói thuốc" bằng lệnh cấm mới nhằm ngăn giới trẻ hút thuốc và giảm tỉ lệ người trưởng thành hút thuốc xuống dưới 5% vào năm 2030. Kết hợp với giảm uống rượu và điều chỉnh chế độ ăn uống ở người trung niên, Cancer Research UK kỳ vọng sẽ có hàng nghìn ca mắc bệnh mỗi năm được ngăn ngừa.

"Người dân đang theo dõi rất chặt chẽ để xem liệu sẽ có một chiến lược rõ ràng, sự lãnh đạo mạnh mẽ và kế hoạch phù hợp với nguồn tài trợ, đảm bảo chúng ta không bị tụt hậu trên thế giới về sống sót sau ung thư. Hiện tại vẫn chưa đủ tốt", bà Michelle Mitchell, giám đốc điều hành Cancer Research UK, nói.

Theo phát ngôn viên của Bộ Y tế và Chăm sóc xã hội, nghiên cứu và khoa học đời sống rất quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh ung thư.

"Chúng tôi cũng đã hợp tác với BioNTech và Moderna để giúp các bệnh nhân ở NHS trở thành những người đầu tiên trên thế giới được hưởng lợi từ vắc xin ung thư", người này cho biết.

Thế giới sẽ có 35 triệu ca ung thư mỗi năm vào 2050

Theo dự đoán được Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) của WHO công bố ngày 1-2, có khoảng 20 triệu ca ung thư được chẩn đoán trên toàn thế giới vào năm 2022, tăng so với 18 triệu ca vào năm 2020. Con số này sẽ tăng 77% lên 35 triệu vào năm 2050.

Tốc độ gia tăng bệnh ung thư sẽ mạnh nhất ở các nước phát triển trong 25 năm tới. Tuy nhiên ở các nước kém phát triển hơn, tỉ lệ ung thư cũng gia tăng ở mức đủ gây gánh nặng lớn cho hệ thống y tế các nước này.

Trong giai đoạn từ nay đến năm 2050, IARC dự đoán tỉ lệ ung thư sẽ tăng 142% ở các quốc gia kém phát triển và tăng 99% ở các quốc gia có mức phát triển trung bình.

"Tác động của sự gia tăng này sẽ không được cảm nhận đồng đều ở các quốc gia có mức phát triển khác nhau. Những nước có ít nguồn lực nhất sẽ phải gánh chịu gánh nặng ung thư toàn cầu", tờ Fortune dẫn lời tiến sĩ Freddie Bray, lãnh đạo cơ quan giám sát ung thư tại IARC nhận định. Sự chênh lệch trong điều trị ung thư không chỉ giữa các khu vực có thu nhập thấp và cao, mà còn khác biệt trong từng quốc gia.

"Đây không chỉ là vấn đề tài nguyên mà còn là vấn đề ý chí chính trị", tiến sĩ Cary Adams, lãnh đạo Liên minh NGO quốc tế về kiểm soát ung thư, nhấn mạnh.

Ưng thư vú, ung thư phổi thống trị

Theo IARC, các loại ung thư phổ biến nhất năm 2022 là ung thư phổi (2,5 triệu ca mới), ung thư vú (2,3 triệu), ung thư đại trực tràng (1,9 triệu), ung thư tuyến tiền liệt (1,5 triệu), ung thư dạ dày (970.0000).

Ung thư phổi và ung thư vú là 2 loại ung thư chiếm đa số ngang nhau trong năm 2020. Tuy nhiên, tỉ lệ hút thuốc cao ở châu Á đã đẩy số ca ung thư phổi toàn cầu vượt ung thư vú vào năm 2022. Trong khi đó, ung thư vú vẫn là nguyên nhân gây ung thư phổ biến nhất cả hai giới ở đại đa số các quốc gia.

Đối với phụ nữ, ung thư vú là ung thư phổ biến nhất và gây tử vong cao nhất. Trong khi đó, "sát thủ" nguy hiểm nhất đối với nam giới là ung thư phổi.

Nhìn chung, ung thư phổi giết nhiều người nhất trong giai đoạn 2020 - 2022, khoảng 1,8 triệu, tiếp theo là ung thư đại tràng, ung thư gan, ung thư dạ dày và ung thư vú.

Tại Mỹ, tỉ lệ tử vong do ung thư cũng dự kiến phá kỷ lục trong năm 2024. Trong dự báo mới đây, Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS) dự đoán sẽ có đến 2 triệu ca ung thư được chẩn đoán trong năm nay.

Theo Đời sống Pháp luật

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Southampton đã công bố về một xét nghiệm máu hỗ trợ bằng AI (trí tuệ nhân tạo) đầy hứa hẹn có thể phát hiện 12 loại ung thư khác nhau cùng một lúc với tỷ lệ phát hiện gần như hoàn hảo.

Theo đó, xét nghiệm chẩn đoán đa ung thư được gọi là miONCO, có chức năng đo các dấu hiệu sinh học microRNA để xác định sự phát triển của ung thư ở giai đoạn đầu từ một mẫu máu nhỏ.

Máy học được sử dụng để xử lý dữ liệu, ước tính mức độ phát triển của khối u cũng như giải thích và dự đoán bệnh ung thư và vị trí của nó. Các thử nghiệm ban đầu cho thấy nó có thể phát hiện bệnh ở bất kỳ giai đoạn nào, thậm chí trước khi các triệu chứng xuất hiện.

Người ta hy vọng rằng xét nghiệm này sẽ có sẵn trong Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) trong vòng bốn hoặc năm năm tới với chi phí ước tính là 120 bảng Anh (150 đô la Mỹ) mỗi lần, có tiềm năng cứu sống hàng triệu người và giảm đáng kể nhu cầu xét nghiệm không cần thiết cũng như sinh thiết xâm lấn.

MicroRNA, hay MiRNA, là những phân tử nhỏ trong tế bào của con người giúp điều chỉnh hoạt động của gen. Chúng gắn vào mRNA và có thể ảnh hưởng đến loại protein mà mRNA sản xuất, có khả năng góp phần vào sự phát triển của ung thư.

Công cụ miONCO có khả năng xét nghiệm 12 loại ung thư phổ biến nhất, bao gồm ung thư phổi, vú, tuyến tiền liệt, tụy, đại trực tràng, buồng trứng, gan, não, thực quản, bàng quang, sarcoma xương và mô mềm, cũng như ung thư dạ dày.

Nghiên cứu này đang được điều hành bởi Tiến sĩ Andy Sharpanis và Giáo sư Paul Skip, những người đã sáng lập công ty spin-off Xgenera nhằm cải tiến công nghệ sàng lọc ung thư.

Mặc dù đã có những tiến bộ trong lĩnh vực xét nghiệm, nhưng gần một nửa số ca ung thư vẫn được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, và thường dẫn đến kết quả không chính xác.

Những bệnh nhân phát hiện ung thư sớm có cơ hội sống sót lên tới 93%, nhưng con số này giảm xuống chỉ còn 10% khi ung thư được phát hiện ở giai đoạn muộn.

Giáo sư Skipp cho biết, xét nghiệm này có cứu sống nhiều người bằng cách phát hiện ung thư với độ chính xác lên tới 99%, khiến nó trở thành một "bước ngoặt" thực sự.

Hiện tại chỉ có ba loại ung thư có xét nghiệm sàng lọc và mỗi lần xét nghiệm chỉ có thể phát hiện một loại ung thư.

Những xét nghiệm này có tỷ lệ dương tính giả rất cao, tức là bệnh nhân được thông báo rằng họ bị ung thư trong khi thực tế họ không mắc bệnh. Điều này không chỉ gây căng thẳng cho họ mà còn dẫn đến các xét nghiệm đắt đỏ khác để xác nhận chẩn đoán.

"Xét nghiệm mới này tập trung vào việc cung cấp một phương pháp kiểm tra toàn diện hơn, nhanh hơn và rẻ hơn, với mục tiêu cuối cùng là làm cho nó có sẵn trong các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe."

Ngày 6/10, Chính phủ Anh đã công bố tài trợ cho liệu pháp điều trị ung thư tiên tiến nhằm thúc đẩy lĩnh vực khoa học y tế của nước này.

Bộ trưởng Y tế Anh Wes Streeting – người từng là bệnh nhân ung thư – đã ca ngợi công nghệ này và cho biết nó có thể loại bỏ việc phải chờ đợi hàng tháng để làm xét nghiệm và chụp chiếu trong bệnh viện.

Ngày 7/10 vừa qua, hai nhà sinh học phân tử người Mỹ là Victor Ambros và Gary Ruvkun đã được trao giải Nobel Y học nhờ phát hiện ra microRNA.

Nghiên cứu của họ dựa trên việc tìm hiểu cấu trúc của một loại giun tròn dài 1mm, có tên là C.elegans, tuy nhỏ bé nhưng lại có các loại tế bào như dây thần kinh và cơ bắp, tương tự với các loài động vật lớn và phức tạp hơn.

Theo Congly

Các trường hợp ung thư da ở Anh đang ở mức cao nhất mọi thời đại, dự kiến 20.800 người mắc bệnh trong năm nay.

Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh (CRUK) cho biết tỷ lệ u hắc tố ác tính có thể lây lan, đã tăng gần 1/3 trong một thập niên. Cụ thể, tỷ lệ tăng từ 21 trên 100.000 người trong giai đoạn 2007 - 2009 lên 28 trên 100.000 người trong giai đoạn 2017 - 2019.

Theo The Guardian dẫn lại báo cáo mới của CRUK cho thấy xu hướng gia tăng số ca mắc bệnh diễn ra ở mọi lứa tuổi, trong đó mức tăng lớn nhất là 57% ở những người trên 80 tuổi, và 7% ở những người từ 25 tuổi - 49 tuổi.

Hình ảnh người dân tắm nắng và hoạt động trên bãi biển Bournemouth (miền nam Anh) hồi tháng 6.2020. Ảnh: AFP

CRUK cho biết, bất chấp số ca mắc bệnh tăng mỗi năm, số ca tử vong do khối u ác tính dự kiến sẽ tiếp tục giảm. Khoảng 17.000 trường hợp u ác tính mỗi năm có thể phòng ngừa được. Gần 90% khối u hắc tố ác tính là do tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím (UV), dẫn đến phá hủy DNA trong tế bào da và gây ung thư da.

Những cải tiến trong chẩn đoán và điều trị sớm góp phần tăng gấp đôi thời gian sống sót của bệnh nhân trong 50 năm qua. Gần 9 trên 10 người trưởng thành bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư ở Anh có thể sống sót sau 10 năm hoặc hơn.

Giám đốc điều hành của CRUK Michelle Mitchell cho biết: "Điều quan trọng là mọi người phải cố gắng giảm nguy cơ mắc bệnh ngay từ đầu. Hãy đảm bảo chăm sóc da dưới ánh nắng mặt trời và liên hệ với bác sĩ đa khoa nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi bất thường nào trên làn da của mình, dù chỉ là nốt ruồi mới, vết loét không lành hoặc một vùng da trông bất thường. Phát hiện ung thư sớm có thể tạo nên sự khác biệt".

Bà Claire Knight tại CRUK nói rằng: "Bị cháy nắng chỉ 2 năm một lần có thể tăng gấp 3 lần nguy cơ phát triển ung thư da so với việc không bao giờ bị cháy nắng, Cháy nắng không chỉ xảy ra khi trời nóng, mà nó cũng có thể xảy ra vào những ngày mát mẻ hoặc âm u".

Theo báo cáo, CRUK nhấn mạnh mọi người nên dành thời gian trong bóng mát, che chắn bằng quần áo, đội mũ rộng vành, đeo kính râm chống tia UV và thường xuyên thoa kem chống nắng có chỉ số SPF ít nhất là 30.

Theo Thanh Niên

Cơ quan Y tế Vương quốc Anh thông báo bắt đầu tiến hành thử nghiệm vaccine chống ung thư cho hàng nghìn bệnh nhân của nước này.

Bệnh nhân đầu tiên ở xứ sở sương mù được thử nghiệm vaccine chống ung thư là ông Elliot Pfebve, 55 tuổi, người mắc ung thư trực tràng. Ông đã được tiêm vaccine tại bệnh viện Đại học Birmingham.

Vaccine được nghiên cứu đánh giá về bệnh ung thư trong thử nghiệm ung thư đại trực tràng dựa trên một phân tử gọi là mRNA, công nghệ tương tự được sử dụng cho vaccine COVID-19.

Vaccine ung thư mRNA khác với vaccine thông thường. Trọng tâm của vaccine không phải là phòng ngừa mà được sử dụng như loại thuốc cá nhân hóa, nhằm huấn luyện hệ thống miễn dịch của người mắc chống lại bệnh ung thư. Để có liều vaccine, chuyên gia sẽ lấy mẫu khối u và mô khỏe mạnh của người bệnh, sắp xếp trình tự DNA và RNA, so sánh mức độ khác nhau để xác định đột biến, lấy làm kháng nguyên cho vaccine.

Sau khi tiêm vào cơ thể, vaccine mRNA sẽ huấn luyện các tế bào tạo ra một phần protein ung thư (kháng nguyên) giống với kháng nguyên đã được xét nghiệm trước đó của bệnh nhân. Sau đó, hệ miễn dịch sẽ phát triển kháng thể chống lại chúng.

Ông Iain Foulkes, Giám đốc điều hành nghiên cứu và đổi mới tại trung tâm nghiên cứu Cancer Research UK, cho biết: "Thật vô cùng thú vị khi các bệnh nhân ở Anh bắt đầu tiếp cận với vaccine ung thư được cá nhân hóa cho bệnh ung thư ruột. Công nghệ này tiên phong trong việc sử dụng vaccine dựa trên mRNA để làm nhạy cảm hệ thống miễn dịch của con người, từ đó phát hiện và nhắm mục tiêu vào bệnh ung thư ở giai đoạn sớm nhất".

Những thử nghiệm lâm sàng này rất quan trọng trong việc giúp nhiều người sống lâu hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống và thoát khỏi nỗi sợ hãi về bệnh ung thư. Nếu thành công, vaccine sẽ là yếu tố thay đổi trong việc ngăn ngừa sự khởi phát hoặc quay trở lại của bệnh ung thư ruột.

Hiện loại vaccine này do công ty BioNTech của Đức và Genentech của Mỹ cùng phát triển, đang trong quá trình thử nghiệm và chưa được phê duyệt.

Trước mắt, Anh sẽ tập trung thử nghiệm đầu tiên vào ung thư đại trực tràng, da, phổi, bàng quang, tuyến tụy và thận. Các dạng ung thư khác có thể được bổ sung trong thời gian tới.

Theo VTV

Cơ quan Y tế Vương quốc Anh (NHS) ngày 31/5 thông báo đã điều trị cho một bệnh nhân mắc ung thư đại trực tràng bằng vaccine thử nghiệm được cá nhân hóa.

Thông cáo của NHS cho biết đây là dự án trong chương trình thử nghiệm lâm sàng Bệ phóng Vaccine Ung thư của cơ quan y tế Anh.

Ông Elliot Pfebve (55 tuổi, giảng viên tại Đại học Coventry), bệnh nhân đầu tiên tại Anh được thử nghiệm vaccine, đã nhận liều tiêm chủng tại Bệnh viện Đại học Birmingham (Anh). Xét nghiệm cho thấy ông mắc ung thư đại trực tràng và đã được phẫu thuật để cắt bỏ khối u cùng 30 cm ruột già.

Sau đó, ông được chuyển đến Bệnh viện Queen Elizabeth ở Birmingham để thực hiện các đợt hóa trị ban đầu và tham gia thử nghiệm lâm sàng.

"Thông qua tiềm năng của thử nghiệm này, nếu thành công, nó có thể giúp ích cho hàng nghìn, nếu không muốn nói là hàng triệu người, để họ có thể có hy vọng và có thể không phải trải qua tất cả điều giống tôi", ông Pfebve nói.

Ông Elliot Pfebve (trái) là bệnh nhân đầu tiên tiếp nhận vaccine trị ung thư cá nhân hóa theo chương trình của NHS. Ảnh: NHS England/Independent.

Loại vaccine thử nghiệm dựa trên phân tử mRNA, công nghệ được dùng để điều chế vaccine Covid-19. Vaccine được tạo ra bằng cách phân tích khối u của bệnh nhân để xác định các đột biến đặc trưng cho bệnh ung thư của họ. Từ thông tin này, bác sĩ có thể tạo ra vaccine ung thư cho từng cá nhân, theo Cancer Research UK.

Vaccine được thiết kế để tạo ra phản ứng miễn dịch có thể ngăn ngừa ung thư quay trở lại sau phẫu thuật bằng cách kích thích hệ thống miễn dịch của bệnh nhân nhận biết cụ thể và có khả năng tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại.

Hiện loại vaccine do công ty BioNTech (Đức) và Genentech (Mỹ) cùng phát triển, đang trong quá trình thử nghiệm và chưa được phê duyệt.

Nếu vaccine cho kết quả tích cực, hàng nghìn bệnh nhân sẽ có cơ hội điều trị qua chương trình Bệ phóng Vaccine Ung thư của NHS.

Các quan chức cũng cho biết những thử nghiệm đầu tiên dự kiến sẽ tập trung vào ung thư đại trực tràng, da, phổi, bàng quang, tuyến tụy và thận, nhưng các dạng bệnh khác có thể được bổ sung trong thời gian tới.

Theo ZNews

Ung thư máu phổ biến ở nhóm dưới 18 tuổi. Trong khi đó, người 20 tuổi dễ mắc ung thư da hơn các loại khác.

Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Vương quốc Anh cho biết số ca ung thư trong nhóm 20-40 tuổi đã tăng mạnh trong 20 năm qua so với nhóm trên 75 tuổi. Tiến sĩ Neil Bayman, Giám đốc y tế tại Bệnh viện chuyên khoa ung thư Christie (Anh), giải thích: “Bây giờ, chúng tôi chẩn đoán bệnh ở những người trẻ tuổi chính xác hơn so với 20 năm trước”.

Một số loại ung thư là kết quả của đột biến gene trong tế bào và có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Một số loại khác bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường hoặc lối sống như hút thuốc, uống rượu và chế độ ăn.

Mọi người nên quan tâm tới sức khỏe để phát hiện kịp thời các triệu chứng ung thư nói chung ở mọi lứa tuổi như mệt mỏi, đau không rõ nguyên nhân, sụt cân, sốt và đổ mồ hôi ban đêm.

Tiến sĩ Bayman chia sẻ những loại ung thư có nhiều khả năng ảnh hưởng tới từng giai đoạn khác nhau của cuộc đời:

Dưới 18 tuổi: Ung thư máu

Một phần ba số bệnh nhân ung thư dưới 14 tuổi mắc ung thư máu. Tỷ lệ sống qua 5 năm hiện lên tới 69%. 

Yếu tố nguy cơ: Một số trường hợp được cho là nhiễm virus.

Triệu chứng: Da nhợt nhạt, sưng hạch bạch huyết, bầm tím hoặc chảy máu không rõ lý do.

Điều trị: Cấy ghép tủy xương và tế bào gốc; phương pháp CAR-T giúp hệ miễn dịch chống lại các tế bào ung thư.

Nốt ruồi mới xuất hiện có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư da. Ảnh minh họa: DC

20 tuổi: Ung thư da

Ung thư da phổ biến ở nhóm 20 tuổi, chiếm lần lượt 43% và 18% số ca ung thư ở nữ giới và nam giới.

Các yếu tố rủi ro: Một số người dễ bị các yếu tố tiêu cực của môi trường bên ngoài ảnh hưởng, bao gồm tia cực tím từ mặt trời hoặc giường tắm nắng.

Triệu chứng: Nốt ruồi mới bất thường hoặc nốt ruồi cũ có sự thay đổi, phát triển; một mảng da biến dạng.

Điều trị: Phẫu thuật sẽ đem lại hiệu quả nếu phát hiện ung thư sớm. Liệu pháp miễn dịch được sử dụng cho khối u ác tính tiến triển.

30 tuổi: Ung thư não

Các khối u não và cột sống chiếm khoảng 12% số ca ung thư ở cả nam và nữ thuộc nhóm tuổi 30.

Yếu tố nguy cơ: Tiếp xúc với bức xạ và di truyền.

Triệu chứng: Nhức đầu, ốm yếu, mệt mỏi, gặp vấn đề về thị lực, thay đổi hành vi.

Điều trị: Liệu pháp chiếu chùm tia proton mang lại cuộc sống chất lượng lâu hơn và tốt hơn, ít tác dụng phụ. Phương pháp xạ trị này nhắm chính xác vào khối u, do đó cắt giảm tổn thương cho các mô và cơ quan khỏe mạnh xung quanh.

40 tuổi: Ung thư đại trực tràng

Mặc dù bệnh này phổ biến nhất ở nhóm trên 60 tuổi nhưng cũng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nhóm 25-49 tuổi, đặc biệt là nam giới.

Yếu tố nguy cơ: Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh bao gồm quá nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn.

Triệu chứng: Phân có máu, thay đổi thói quen đại tiện.

Điều trị: Nếu phát hiện sớm, bệnh nhân sẽ được phẫu thuật kết hợp xạ trị, hóa trị.

50-60 tuổi: Ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư vú chiếm 1/3 số ca ung thư ở phụ nữ ở độ tuổi này.

Yếu tố nguy cơ: Tuổi, cân nặng và rượu.

Triệu chứng: Xuất hiện khối u, da sần, ngứa phát ban ở ngực.

Điều trị: Nếu được phát hiện sớm, giải pháp chủ yếu là phẫu thuật cộng với hóa trị và xạ trị.

Cứ 6 người đàn ông thì có 1 người mắc ung thư tuyến tiền liệt, nguy cơ tăng theo tuổi tác.

Yếu tố nguy cơ: Tuổi tác, tiền sử gia đình, thay đổi gene.

Triệu chứng: Tiểu rát, khó, đi nhiều lần vào ban đêm, nước tiểu đục và có máu.

Điều trị: Phẫu thuật, hóa trị và xạ trị, liệu pháp hormone.

70-80 tuổi: Ung thư phổi

Đây là loại ung thư gây tử vong phổ biến nhất ở người lớn tuổi, chiếm 16% các trường hợp ở cả nam và nữ.

Yếu tố nguy cơ: Liên quan chặt chẽ đến hút thuốc, ô nhiễm không khí.

Triệu chứng: Ho kéo dài hơn 3 tuần, ho ra máu và đau vai.

Điều trị: Nếu được phát hiện sớm, phẫu thuật hoặc xạ trị có thể giúp bệnh nhân khỏi bệnh.

Theo Vietnamnet

Ung thư máu là căn bệnh phổ biến nhiều ở trẻ em nên cha mẹ cần đặc biệt chú ý tới triệu chứng dai dẳng bất thường ở con mình.

Cách đây 3 năm, Liu Xiaodi (12 tuổi) ở Trung Quốc bị sốt cao, sắc mặt tái nhợt, có nhiều vết bầm tím ở tay chân không rõ nguyên nhân. Cha mẹ đưa cậu bé tới bệnh viện khám, bác sĩ phát hiện số lượng tế bào bạch cầu lên tới 100.000, gấp 10 – 20 lần so với mức bình thường, hơn nữa tiểu cầu của cậu cũng bất thường.

Liu Xiaodi được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính (một loại ung thư máu), cần nhập viện điều trị. Bác sĩ tiên lượng xấu về tình trạng của cậu bé. Sau đó, cậu được ghép tủy xương từ cha mình, vượt qua nhiều cơn nhiễm trùng. Hiện tại, cơ thể cậu không còn tế bào ung thư, có thể đi học trở lại.

Cậu bé có vết bầm tím không rõ nguyên nhân trên tay chân.

Wu Kangxi, trưởng khoa Ung bướu và Huyết học ở trẻ em tại Bệnh viện trực thuộc Đại học Trung Sơn, Trung Quốc cho biết, ung thư máu hay còn gọi là bệnh bạch cầu, một loại ung thư phổ biến ở trẻ em. Bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính có khả năng chữa khỏi cao hơn.

Trong những năm gần đây, các bậc cha mẹ chọn lưu trữ tế bào gốc nên có thể nhanh chóng cấy ghép, nâng cao tỷ lệ điều trị thành công. Những ca khó ghép làm tăng các biến chứng nhiễm trùng. Tuy nhiên, công nghệ cấy ghép hiện nay có thể khắc phục được điều này.

Liu Xiaodi được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính, nhiễm sắc thể và gen thuộc nhóm nguy cơ cao trong bệnh ung thư máu. Sau khi hóa trị và điều trị, bệnh không kiểm soát được. Điều đáng mừng là vào tháng 8/2022 sau khi nhận được tế bào gốc tạo máu của cha mình và trải qua ghép tủy, tình trạng đã được cải thiện đáng kể.

Wu Kangxi cho biết, các bác sĩ đã theo dõi chặt chẽ giai đoạn nhiễm trùng của Liu Xiaodi. Ngoài việc điều trị bằng kháng sinh, cậu bé còn phải xét nghiệm máu, nước tiểu và nhiều thứ khác, ức chế thành công vi khuẩn và nhiễm virus. Cậu bé nằm trong phòng vô trùng, nằm viện khoảng 1 tháng và sau đó chuyển sang phòng bệnh đa khoa trong 3 tháng.

May mắn cậu bé đã được xuất viện.

Liu Xiaodi được chẩn đoán mắc bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính, nhiễm sắc thể và gen thuộc nhóm nguy cơ cao trong bệnh ung thư máu. Sau khi hóa trị và điều trị, bệnh không kiểm soát được. Điều đáng mừng là vào tháng 8/2022 sau khi nhận được tế bào gốc tạo máu của cha mình và trải qua ghép tủy, tình trạng đã được cải thiện đáng kể.

Wu Kangxi cho biết, các bác sĩ đã theo dõi chặt chẽ giai đoạn nhiễm trùng của Liu Xiaodi. Ngoài việc điều trị bằng kháng sinh, cậu bé còn phải xét nghiệm máu, nước tiểu và nhiều thứ khác, ức chế thành công vi khuẩn và nhiễm virus. Cậu bé nằm trong phòng vô trùng, nằm viện khoảng 1 tháng và sau đó chuyển sang phòng bệnh đa khoa trong 3 tháng.

Theo trithuccuocsong

Người đàn ông 65 tuổi, mắc ung thư giai đoạn cuối, tiên lượng sống dè dặt, song gia đình vẫn xin bác sĩ cho truyền hóa chất, với tâm lý "còn nước còn tát".

Bệnh nhân mắc ung thư thực quản giai đoạn muộn, thiếu máu do dinh dưỡng kém và hệ quả của hóa chất. Nhìn người bệnh gầy gò, cơ thể suy kiệt, bác sĩ Lê Văn Thành, Khoa Ngoại bụng 1, Bệnh viện K Trung ương, khuyên gia đình nên tạm dừng phác đồ hiện tại để nâng cao thể trạng trước, bao gồm truyền máu, truyền dịch, dinh dưỡng.

"Tình trạng tốt hơn thì có thể cân nhắc điều trị tiếp hóa chất hoặc miễn dịch", bác sĩ động viên. Tuy nhiên, gia đình từ chối vì sợ "không hóa trị ngay thì tế bào ác tính lan nhanh, chết sớm". Họ cho rằng khi nào bệnh nhân yếu, không đủ sức điều trị nữa thì mới dừng lại.

"Đó là lựa chọn của bệnh nhân và người nhà", ông Thành nói. Trên cương vị bác sĩ điều trị, ông đã phân tích cho gia đình việc hóa trị đến tận cuối đời có mang lại lợi ích, khiến bệnh nhân sống lâu và hạnh phúc hơn không, hay đổi lại là những tháng ngày bị đau đớn dày vò, kiệt quệ.

Tương tự, người phụ nữ 45 tuổi, mắc ung thư bạch cầu cấp, từng được điều trị bằng liệu pháp tế bào gốc, tưởng đã khỏi bệnh cách đây 5 năm. Tuy nhiên, từ tháng 3 năm ngoái, chị phải nhập viện do các tế bào ác tính quay lại, phải hóa trị nhiều lần. Hiện, bệnh nhân phải nằm viện vì nhiễm trùng, một tình trạng tồi tệ có thể lấy đi mạng sống bất cứ lúc nào, nhưng người bệnh xin bác sĩ tiếp tục hóa trị với niềm lạc quan "nhất định bệnh sẽ khỏi".

Ở giai đoạn cuối, bác sĩ tư vấn bệnh nhân chăm sóc giảm nhẹ để xoa dịu nỗi đau thay vì điều trị hóa chất nặng nề. Ảnh: Theo Pexels

Nhiều nghiên cứu trên toàn cầu chỉ ra rằng các bệnh nhân ung thư di căn sẵn sàng tiếp nhận mọi phương pháp điều trị, trong đó có những liệu pháp độc hại, chỉ mang lại lợi ích tối thiểu. Điều này xuất phát từ tâm lý lạc quan, hay còn gọi "còn nước còn tát", nỗ lực hết mình để có thể khỏi bệnh. Thực tế, y học ngày càng tiến bộ với các phương pháp điều trị đột phá. Công nghệ y tế tập trung vào việc "thách thức cái chết" bằng bất cứ giá nào, từ đó gieo vào bệnh nhân, người nhà cũng như bác sĩ những hy vọng rằng họ có thể được cứu chữa dù bệnh nặng đến đâu.

Tuy nhiên, các nghiên cứu cũng chỉ ra, điều trị hóa chất khiến cuộc sống của bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối trở nên tồi tệ hơn do phải chịu các tác dụng phụ là cơ thể suy nhược, buồn nôn, chán ăn, rụng tóc... Đơn cử, công trình đăng trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Mỹ (JAMA) nghiên cứu hơn 300 bệnh nhân có khối u ác tính di căn và ở giai đoạn cuối của bệnh (tiên lượng chỉ còn sống khoảng 4 tháng). Dựa vào các tiêu chí đánh giá về thể chất, tinh thần những tuần cuối đời của bệnh nhân, các chuyên gia kết luận hóa trị không giúp nâng cao chất lượng sống của các bệnh nhân, khuyến cáo các bác sĩ cân nhắc với nhóm này.

Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid (Mỹ) cũng xác định việc hóa trị trong những tuần cuối đời của người bệnh ung thư là không cần thiết, không khuyến khích các bệnh viện thực hiện điều này.

Hiện Việt Nam chưa có thống kê chính thức về số người ung thư giai đoạn cuối mong muốn được truyền hóa chất. Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng tâm lý "còn nước còn tát" vẫn được nhiều người bệnh và gia đình theo đuổi, điển hình là xin được hóa trị với kỳ vọng "tiêu diệt tế bào ác tính, ngăn chặn di căn, kéo dài sự sống".

Dù vậy, nguyên tắc đạo đức và nghề nghiệp buộc bác sĩ đưa ra chỉ định dựa trên tình trạng sức khỏe người bệnh. Trường hợp nặng, bác sĩ giải quyết vấn đề tâm lý, chữa triệu chứng, tư vấn chăm sóc giảm nhẹ để nâng chất lượng sống cho người bệnh. Việc chăm sóc này gồm hai phần là điều trị giảm đau và chăm sóc tinh thần.

Khi được chăm sóc giảm nhẹ đúng cách, người bệnh giảm đau đớn về thể chất, giải tỏa tâm lý tiêu cực, sống ý nghĩa trong những năm tháng cuối đời.

Bác sĩ khuyên gia đình và người nhà nên đồng hành cùng chuyên gia y tế trong cuộc chiến chống lại bệnh tật. Gia đình nên trao đổi với người bệnh để chính họ đưa ra lựa chọn, không tự quyết định thay bệnh nhân.

"Thay vì cưỡng ép điều trị trong đau đớn, gia đình có thể chọn chăm sóc giảm nhẹ, giúp bệnh nhân không phải sống ám ảnh cho đến lúc lìa đời", bác sĩ Thành nói.

Theo VnExpress

ImmunoACT, một công ty công nghệ sinh học nhỏ có trụ sở tại Mumbai, Ấn Độ cho biết họ đã sản xuất thành công một liệu pháp CAR-T "cây nhà lá vườn" nhưng đạt hiệu quả điều trị tương đương với thuốc CAR-T của Mỹ.

Có thể bạn đã nghe về CAR-T, liệu pháp điều trị ung thư cách mạng có thể giúp những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối – đặc biệt là ung thư máu và ung thư tủy lẽ ra chỉ sống thêm được vài tháng – nhưng sau khi điều trị thì bệnh tình của họ lại thuyên giảm, thậm chí khỏi hẳn chỉ sau một đợt truyền thuốc duy nhất.

Là một liệu pháp miễn dịch tiên tiến và được phát triển riêng cho từng bệnh nhân, CAR-T tỏ ra rất hiệu quả. Nhưng đổi lại, giá thành của nó cũng rất đắt. Ví dụ, thuốc CAR-T nhãn hiệu Kymriah, do Novartis (Thụy Sĩ) phát triển có giá lên tới 475.000 USD, tương đương hơn 11,6 tỷ VNĐ/liều.

Abecma, một liệu pháp CAR-T do hãng dược phẩm Bristol (Anh) phát triển cũng có giá 410.000 USD tương đương 10,2 tỷ VNĐ. Carvykti của J&J (Mỹ), một loại thuốc CAR-T khác cũng có giá 465.000 USD tương đương 11,3 tỷ.

Mức giá cao ngất ngưởng của các loại thuốc CAR-T đang giới hạn phạm vi bệnh nhân có thể tiếp cận với chúng. Với số tiền tỷ phải bỏ ra, chưa kể viện phí, chỉ có những người giàu mới có đủ tài chính để sử dụng những loại thuốc chữa trị ung thư siêu đắt này.

Thế nhưng bây giờ, mọi chuyện đang thay đổi.

Thuốc CAR-T nhãn hiệu Kymriah do Novartis (Thụy Sĩ) phát triển có giá lên tới 475.000 USD, tương đương hơn 11,6 tỷ VNĐ/liều.

ImmunoACT, một công ty công nghệ sinh học nhỏ có trụ sở tại Mumbai, Ấn Độ cho biết họ đã sản xuất thành công một liệu pháp CAR-T "cây nhà lá vườn" nhưng đạt hiệu quả điều trị tương đương với thuốc CAR-T của Mỹ.

Được ký hiệu là NexCAR19, liệu pháp này đã được Tổ chức Kiểm soát Tiêu chuẩn Thuốc Trung ương (CDSCO) Ấn Độ phê duyệt và hiện đang giúp điều trị cho 20 bệnh nhân mỗi tháng. 

Điều quan trọng là tại Ấn Độ, mỗi bệnh nhân chỉ cần trả từ 2,5-3,3 triệu ruppee, tương đương 750 triệu – 1 tỷ VNĐ để chữa khỏi bệnh ung thư của họ. Đây là một mức giá phải chăng hơn rất nhiều nếu so sánh với các liệu pháp miễn dịch CAR-T đang được bán ra tại các nước phát triển như Mỹ. 

ImmunoACT hi vọng thành công của họ sẽ giúp mở đường cho nhiều liệu pháp miễn dịch giá rẻ khác, tiếp cận đến các bệnh nhân ung thư nghèo, tại các quốc gia có thu nhập thấp trên thế giới,

CAR-T: Liệu pháp chữa khỏi ung thư kỳ diệu

CAR-T là một liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư. Trong đó, các bác sĩ trích xuất tế bào T từ hệ miễn dịch của bệnh nhân, tìm cách kết hợp nó với thụ thế kháng nguyên nhân tạo (chimeric antigen receptor –CAR).

Sau khi tạo thành tổ hợp CAR-T, loại thuốc này sẽ được truyền trở lại cơ thể bệnh nhân. Thụ thể CAR sẽ đi tìm và gắn nó vào các tế bào ung thư mục tiêu. Tế bào T nhờ vậy có thể tấn công được căn bệnh, điều mà nó không thể làm trước đây, khi coi tế bào ung thư là một phần bình thường trong cơ thể.

Các bước trong quá trình điều trị ung thư bằng CAR-T.

Điều trị CAR-T sẽ bắt đầu bằng một thủ thuật giống như hiến máu. Tại bệnh viện, các bác sĩ nối cơ thể người bệnh với một máy lọc máu. Khi máu được rút ra ngoài, máy lọc sẽ tách tế bào bạch cầu của bệnh nhân và cho vào một túi nhựa.

Các kỹ thuật viên mang túi nhựa từ bệnh viện tới phòng thí nghiệm hay các cơ sở có khả năng kết hợp thụ thể CAR vào tế bào T. Thông thường, họ làm điều này bằng cách sử dụng một virus lành tính, đưa một đoạn mã di truyền vào tế bào T.

Sau đó, mã di truyền sẽ hướng dẫn tế bào cách để "tự mọc" ra thụ thể CAR. Một khi đã đạt được điều này, các kỹ thuật viên cần nuôi ươm hàng triệu bản sao CAR-T và đóng gói lại thành những bịch thuốc.

Thuốc sau đó được mang về bệnh viện, nơi bệnh nhân ung thư đang chờ được truyền trở lại cơ thể những tế bào CAR-T của chính mình.

Vì toàn bộ quá trình gắn thụ thể CAR lên tế bào T này là cá nhân hóa, chúng rất phức tạp và cần đến bàn tay thủ công của con người, mỗi túi thuốc CAR-T như thế này là duy nhất cho từng bệnh nhân và không thể sản xuất đại trà, các công ty dược phẩm thường bán chúng với giá rất đắt.

Bù lại, bệnh nhân điều trị với CAR-T chỉ cần truyền một liều duy nhất. Sau đó, các tế bào CAR-T này sẽ tiếp tục nhân lên trong cơ thể họ, đi tìm và diệt toàn bộ tế bào ung thư có kháng nguyên mà chúng nhận diện được.

Charles Jesso, một bệnh nhân ung thư hạch không Hodgkin người Canada, đang cầm trên tay bịch máu sẽ trở thành liệu pháp CAR-T của anh ấy. Năm 2021, Jesso bị bệnh viện trả về khi không đáp ứng với hóa trị. Các bác sĩ nói rằng anh sẽ sống không quá 6 tháng. Nhưng sau khi được truyền CAR-T vào năm 2022, Jesso đã gần như khỏi bệnh.

Các bệnh nhân ung thư máu, bạch cầu và hạch bạch huyết thường sử dụng CAR-T như một biện pháp cuối cùng. Trong số đó, cứ 10 bệnh nhân thì có 6-9 người thuyên giảm, 4-5 người thậm chí không thể phát hiện tế bào ung thư trong cơ thể sau điều trị, có thể được coi là khỏi bệnh.

Tại Trung Quốc, các nhà khoa học cũng từng công bố một kết quả thử nghiệm ấn tượng với một phương pháp điều trị CAR-T. Trong đó, 33/35 bệnh nhân ung thư đa u tủy đã đạt tới mức độ thuyên giảm bệnh chỉ trong hai tháng điều trị.

Thống kê cho tới hiện tại, có khoảng hơn 35.000 bệnh nhân ung thư trên thế giới đã được tiếp cận và sử dụng liệu pháp CAR-T. Tuy nhiên, giá thuốc cao đang hạn chế khả năng tiếp cận của đại đa số bệnh nhân.

Không phải ai cũng có thể bỏ ra một số tiền tương đương hàng chục tỷ VNĐ để mua thuốc CAR-T, đặc biệt là các bệnh nhân ung thư đã rơi vào cảnh túng quẫn sau khi thử mọi phương pháp điều trị.

Liệu pháp CAR-T giá rẻ của Ấn Độ cho hiệu quả điều trị tương đương, an toàn hơn nhưng giá thành chỉ bằng 1/10 so với của Mỹ

Quá trình làm chủ công nghệ CAR-T của Ấn Độ bắt đầu từ một mắt xích quan trọng, một người phụ nữ có tên là Nirali N. Shah. Cô hiện là Trưởng bộ phận nghiên cứu bệnh ung thư máu Nhi khoa, trực thuộc Trung tâm Nghiên cứu Ung thư, Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NCI).

Như ta có thể thấy từ cái tên của Nirali, cô ấy là một người Mỹ gốc Ấn. Tại NCI, Nirali chủ trì nhiều đề tài nghiên cứu về CAR-T giúp điều trị bệnh ung thư máu ở trẻ em, đồng thời từng là Giám đốc Chương trình Học bổng của Viện, vị trí cho phép cô ấy thiết kế những chương trình hợp tác đào tạo để đưa sinh viên của Ấn Độ sang NCI thực tập.

Năm 2017, trong nhiệm kỳ của mình, Nirali đã góp phần đưa 3 bác sĩ Ấn Độ bao gồm Alka Dwivedi và Rahul Purwar tại Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) và Gaurav Narula tại Bệnh viện Tata Mumbai tới NCI để tìm hiểu về công nghệ CAR-T mà Mỹ đang phát triển.

Nirali N. Shah (thứ ba từ phải sang) Trưởng bộ phận Nghiên cứu Bệnh ung thư máu Nhi khoa, trực thuộc Trung tâm Nghiên cứu Ung thư, Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NCI).

"Họ muốn tìm hiểu toàn bộ quá trình tạo ra thuốc, từ sản xuất tế bào CAR-T chất lượng cao để dùng cho con người, đến cách thiết kế một thử nghiệm lâm sàng và kiểm tra liệu pháp", Nirali nói. Cô đã trực tiếp giảng dạy những kinh nghiệm của mình tại NCI cho nhóm bác sĩ Ấn Độ, đồng thời giới thiệu họ tới Trung tâm Kỹ thuật Tế bào của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ để học hỏi thêm.

Sau quá trình đào tạo, nhóm bác sĩ người Ấn đã có thể trở về nước và bắt đầu công việc sao chép công nghệ CAR-T từ các đồng nghiệp ở Mỹ. Trong quá trình này, Nirali cũng nhiều lần trở về Ấn Độ, quê hương của cô để giúp nhóm IIT/Tata sản xuất và thử nghiệm loại thuốc nhân bản.

Họ gọi nó là NexCAR19, có nghĩa là thế hệ thuốc CAR-T kế nhiệm phát triển từ năm 2019, dựa trên công nghệ nhắm đến kháng nguyên CD-19 có trên tế bào ung thư máu dạng lympho B. Đây cũng là mục tiêu mà thuốc CAR-T Kymriah của Novartis đang nhắm tới.

Một công ty công nghệ sinh học "spin-off" từ Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) và Bệnh viện Tata được thành lập, các nhà khoa học Ấn Độ gọi nó là ImmunoACT. Đến năm 2021, NexCAR19 được phát triển thành công và thử nghiệm trên bệnh nhân đầu tiên tại Bệnh viện Tata.

Kết quả khả quan của thử nghiệm này cho phép ImmunoACT mở rộng thử nghiệm lâm sàng lên quy mô 64 người. Trong số 53 bệnh nhân có thể được đánh giá (38 bệnh nhân mắc bệnh ung thư hạch và 15 bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu ung thư máu dạng lympho B), 26/38 bệnh nhân mắc bệnh ung thư hạch (68%) và 10/15 bệnh nhân mắc ung thư máu dạng lympho B (72%) đã đáp ứng với NexCAR19.

Bệnh nhân ung thư đầu tiên tại Ấn Độ được điều trị bằng liệu pháp CAR-T NexCAR19 hiện đã khỏi bệnh.

Tất cả các phản ứng trong nhóm mắc ung thư máu dạng lympho B đều là phản ứng hoàn chỉnh - nghĩa là họ không có dấu hiệu ung thư sau khi điều trị - có thể được coi là khỏi bệnh.

Không ai trong số 53 người tham gia gặp phải các tác dụng phụ về thần kinh thường thấy ở những người được điều trị bằng liệu pháp tế bào T-CAR được phê duyệt ở Mỹ.

Chỉ một phần nhỏ (5%) bệnh nhân gặp phải các tác dụng phụ liên quan đến miễn dịch ở dạng nghiêm trọng được gọi là hội chứng giải phóng cytokine. Chỉ có 5 bệnh nhân phải nhập viện vì tác dụng phụ.

Tất cả họ sẽ được theo dõi trong vòng 5 năm.

Mô hình chuyển giao công nghệ cho các nước nghèo

Với các kết quả kể trên, NexCAR19 được đánh giá có độ hiệu quả tương đương với các liệu pháp CAR-T tại Mỹ, thậm chí, độ an toàn của phiên bản CAR-T "Made in India" còn cao hơn so với một số phương pháp điều trị CAR-T đã được phê duyệt tại Mỹ.

Dựa trên những số liệu này, cuối năm 2023, Tổ chức Kiểm soát Tiêu chuẩn Thuốc Trung ương (CDSCO) đã cấp phép cho NexCAR19, mở đường cho việc ra mắt thương mại liệu pháp này ở Ấn Độ.

Tiến sĩ Dwivedi giải thích lý do tại sao CAR-T của Ấn Độ lại tỏ ra an toàn hơn một số liệu pháp CAR-T tại Mỹ, đó là bởi nhóm nghiên cứu của cô đã thực hiện một cải tiến sáng tạo, thêm protein người vào đoạn cuối kháng thể CAR – vốn được các nhà khoa học Mỹ lấy từ chuột.

Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy thụ thể CAR 'được nhân bản hóa' có hoạt tính chống ung thư tương đương với loại có nguồn gốc từ chuột trong các loại thuốc CAR-T tại Mỹ, và tạo ra mức độ sản xuất cytokine thấp hơn, khiến NexCAR19 trở nên an toàn hơn.

Trong khi đó, bác sĩ Rahul Purwar cho biết một cải tiến nữa nằm trong vector virus nhằm đưa gen sản xuất thụ thể CAR vào tế bào T. Nếu họ mua vector virus này từ các nhà sản xuất Mỹ, sẽ phải tốn ít nhất 16.000 USD để sản xuất thuốc cho mỗi bệnh nhân.

Vì vậy, ImmunoACT đã nghiên cứu để tự sản xuất virus này tại Ấn Độ. Họ cũng tìm ra cách để nhân bản tế bào CAR-T đơn giản hơn, tránh sử dụng đến các loại máy móc đắt tiền. Tất cả những yếu tồ này đã giúp giá thành của NexCAR19 giảm xuống chỉ còn 1/10 so với các loại thuốc CAR-T tại Mỹ.

Bác sĩ Nirali đánh giá đây là một thành công rất lớn trong chương trình hợp tác giữa các bác sĩ Ấn Độ và Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ mà cô đã thúc đẩy:

"Các đồng nghiệp của tôi tại Ấn Độ đã có thể tạo ra một liệu pháp CAR-T hoàn toàn mới, có kết quả tương đương với những gì chúng tôi có ở Hoa Kỳ. Đáng chú ý hơn là họ có thể giữ chi phí ở mức thấp để sản xuất một liệu pháp dung nạp tốt – điều này có ý nghĩa rất lớn đối với các bệnh nhân tại Ấn Độ".

Trong tương lai, Nirali hi vọng hợp tác thành công giữa NCI và các bác sĩ Ấn Độ sẽ trở thành mô hình mẫu cho phép các quốc gia có thu nhập thấp mạnh dạn hơn trong việc làm chủ công nghệ CAR-T. Điều này sẽ giúp cho các bệnh nhân nghèo có thêm cơ hội tiếp cận được với liệu pháp điều trị tiên tiến này, thứ có thể chữa khỏi bệnh ung thư và đem đến cơ hội sống thứ hai cho họ.

CafeF (tham khảo Nature, NIH, Indiatoday)

Các nhà khoa học tại Anh đang phát triển vắc xin ngừa ung thư phổi đầu tiên trên thế giới.

Vắc xin LungVax là nghiên cứu đột phá hướng tới ngăn ngừa ung thư phổi. Ảnh: Shutterstock

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford, Viện Francis Crick và Đại học College London sẽ nhận được tài trợ trị giá 1,7 riệu bảng Anh (khoảng 53 tỷ đồng) từ Viện Nghiên cứu ung thư Vương quốc Anh và Quỹ ung thư CRIS trong hai năm tới để thực hiện công việc trong phòng thí nghiệm và sản xuất 3.000 liều vắc xin LungVax.

LungVax là loại vắc xin kích hoạt hệ thống miễn dịch để tiêu diệt tế bào ung thư và ngăn chặn ung thư phổi.

Theo các nhà nghiên cứu, công nghệ để phát triển vắc xin ngừa ung thử phổi LungVax tương tự như công nghệ của vắc xin Oxford/AstraZeneca chống lại COVID-19 do Đại học Oxford và Hãng dược AstraZeneca (Anh) phát triển và sản xuất.

Giáo sư Tim Elliott - Trưởng nhóm nghiên cứu dự án LungVax cho biết, ung thư là một căn bệnh của chính cơ thể chúng ta và hệ thống miễn dịch khó có thể phân biệt được đâu là tế bào bình thường và đâu là ung thư. Bởi vậy, làm cho hệ thống miễn dịch nhận biết và tấn công tế bào ung thư là một trong những thách thức lớn nhất trong nghiên cứu ung thư hiện nay.

"Nếu chúng ta có thể tái tạo thành công như đã thấy trong các thử nghiệm trong thời kỳ đại dịch, chúng ta có thể cứu sống hàng chục nghìn người mỗi năm chỉ riêng ở Anh" - Giáo sư Tim Elliott nói.

Nếu các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy vắc xin kích hoạt phản ứng miễn dịch, vắc xin sẽ chuyển sang thử nghiệm lâm sàng. Vắc xin ung thư hoạt động bằng cách huấn luyện hệ thống miễn dịch nhận biết các tế bào ung thư là bất thường để tiêu diệt tế bào đó.

LungVax cũng có thể đưa ra một lộ trình khả thi để ngăn ngừa một số bệnh ung thư được phát hiện ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, Giáo sư Jamal-Hanjani của Viện Francis Crick và Đại học College London nhấn mạnh giải pháp tối ưu để giảm nguy cơ mắc ung thư phổi là ngừng hút thuốc, nguyên nhân gây ra hơn 7/10 trường hợp.

Trung tâm tiêm phòng tại Anh quốc. Ảnh: Baps.org

Bà Michelle Mitchell - Giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu ung thư Vương quốc Anh cho hay: "Chúng tôi đang ở thời kỳ hoàng kim của nghiên cứu và đây là một trong nhiều dự án mà chúng tôi hy vọng sẽ thay đổi khả năng sống sót của bệnh ung thư phổi”.

Theo số liệu thống kê, ung thư phổi đứng thứ 2 về tỷ lệ mắc mới và là nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất trong số các bệnh ung thư trên toàn thế giới.

Ước tính có khoảng 2,2 triệu ca ung thư phổi mới và 1,8 triệu ca tử vong liên quan đến ung thư phổi xảy ra vào năm 2020, chiếm khoảng 11,4% tổng số ca ung thư và 18,0% tổng số ca tử vong do ung thư trên toàn thế giới.

Riêng tại châu Âu, theo số liệu từ Eurostat, ung thư phổi chiếm 4,5% tổng số ca tử vong ở châu Âu và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư tại lục địa.

Viethome (theo Sky)

CAR-T được coi là cuộc cách mạng trong điều trị ung thư, nhưng không phải không có những rủi ro liên quan đến việc sử dụng thuốc.

CAR-T, trong những năm gần đây, được coi là một phương pháp điều trị ung thư mang tính cách mạng. Mỗi liều thuốc của liệu pháp này có giá lên tới hơn 10 tỷ VNĐ, nhưng nó có thể giúp nhiều bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối – lẽ ra chỉ sống được vài tháng sau khi không đáp ứng hóa trị - thuyên giảm, thậm chí khỏi hẳn chỉ sau một lần truyền thuốc duy nhất.

Thống kê của FDA cho biết đã có khoảng 35.000 bệnh nhân ung thư được điều trị với CAR-T. Tại Việt Nam, liệu pháp CAR-T hiện cũng đang được thử nghiệm để điều trị cho một số bệnh nhân ung thư, bao gồm ung thư bạch cầu và ung thư hạch.

Charles Jesso, một bệnh nhân ung thư hạch không Hodgkin người Canada, đang cầm trên tay bịch máu sẽ trở thành liệu pháp CAR-T của anh. Năm 2021, Jesso bị bệnh viện trả về khi không đáp ứng với hóa trị. Các bác sĩ nói rằng anh sẽ sống không quá 6 tháng. Nhưng sau khi được truyền CAR-T vào năm 2022, Jesso đã gần như khỏi bệnh. Ảnh: Saltwire.

Kymriah, liệu pháp CAR-T của Novartis. Mỗi bịch thuốc này có giá hơn 11 tỷ VNĐ. Ảnh: Novartis.

CAR-T: Liệu pháp điều trị ung thư cách mạng

CAR-T là từ viết tắt của "Chimeric Antigen Receptor-T" tạm dịch là "tế bào miễn dịch T khảm thụ thể kháng nguyên". Để hiểu về cách thức liệu pháp chữa trị ung thư này hoạt động, chúng ta phải hiểu về nguồn gốc của bệnh ung thư.

Ung thư phát triển khi có một số tế bào của cơ thể - vì một lý do nào đó - bị đột biến, tăng sinh mất kiểm soát để nhân lên không ngừng và hình thành các khối u chèn ép trong cơ thể.

Thông thường, các tế bào của bạn đều có một vòng đời nhất định. Chúng được lập trình để chết sau một thời gian, tùy thuộc vào vị trí và chức năng của tế bào. Ví dụ tế bào da của bạn sẽ chết sau 39 ngày, tế bào máu có vòng đời 120 ngày, mọi tế bào gan sẽ bị chính lá gan đào thải sau khoảng 400 ngày.

Khi một tế bào trong cơ thể bạn chết đi, một tế bào bên cạnh sẽ nhân đôi lên để chiếm vào chỗ trống chúng để lại – trừ tế bào thần kinh, đa số chúng không thể tái sinh một khi đã chết, đây cũng là nguyên nhân của các bệnh thần kinh liên quan đến não bộ.

Tế bào chết đi mà không tái sinh rõ ràng là một vấn đề. Nhưng hóa ra, tế bào không chết mới lại là vấn đề nghiêm trọng hơn. Đó chính là những gì gây ra bệnh ung thư.

Ung thư xuất phát từ những tế bào "không chết" trong cơ thể. Ảnh Caris.

Khi một tế bào vì một nguyên nhân nào đó bị đột biến mà sống lâu hơn vòng đời vốn có của chúng, các tế bào này sẽ rơi vào trạng thái tăng sinh. Chúng liên tục phân chia và nhân lên để hình thành các khối u.

Trong quá trình đó, những tế bào tăng sinh này chiếm lấy tài nguyên, dinh dưỡng và không gian sống của tế bào khỏe mạnh. Chúng theo dòng máu lây lan và tiếp tục nhân lên khắp cơ thể - tình trạng được gọi là di căn.

Đến một ngưỡng, lúc mà dân số của tế bào ung thư đã quá đông, và chúng tiếp tục không chết đi, ung thư sẽ làm suy giảm mọi chức năng trong cơ thể. Các khối u mà nó sinh ra chèn ép cơ quan nội tạng và cuối cùng dẫn tới sự sụp đổ chức năng sống của bệnh nhân. Bệnh nhân sau đó sẽ tử vong.

Có một vấn đề nan giải với ung thư, khiến nó khác với các căn bệnh khác và khó điều trị, đó là hệ miễn dịch của con người không coi ung thư là bệnh.

Tế bào T của hệ miễn dịch có thể nhận diện và tiêu diệt các yếu tố ngoại lai như vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Nhưng nó không tự nhiên tiêu diệt tế bào ung thư.

Đối với các bệnh truyền nhiễm, các tế bào T của hệ miễn dịch có thể nhận diện và tiêu diệt các yếu tố ngoại lai như vi khuẩn, virus và ký sinh trùng – những sinh vật cũng nhân lên trong cơ thể, chiếm dụng dinh dưỡng, tài nguyên của cơ thể để gây bệnh.

Các tế bào miễn dịch làm điều này thông qua các thụ thể phát hiện kháng nguyên. Các kháng nguyên của vi khuẩn thường biểu hiện ra bên ngoài bề mặt tế bào của chúng, hoặc các tế bào bị nhiễm virus cũng có kháng nguyên bên ngoài bề mặt.

Khi tế bào T nhận diện và tiêu diệt được các tế bào này, số lượng mầm bệnh trong cơ thể sẽ nhanh chóng giảm đi, bệnh tình của bệnh nhân cũng sẽ thuyên giảm, sau đó họ sẽ khỏi bệnh.

Tuy nhiên đối với ung thư, vì tế bào ung thư tăng sinh vốn chính là những tế bào trong cơ thể, chúng mang các kháng nguyên của chính cơ thể bạn chứ không phải kháng nguyên ngoại lai. Do đó, các tế bào T gần như bỏ qua cho chúng tự do phát triển.

Những tế bào T này nghĩ tế bào ung thư là "người một nhà", và khi đó, chúng không tiêu diệt tế bào ung thư.

Bởi tế bào ung thư xuất phát từ chính cơ thể chúng ta và mang các kháng nguyên của chính cơ thể chúng ta, nên tế bào T của hệ miễn dịch không nhận diện chúng như một mầm bệnh cần tiêu diệt. Ảnh: Gilead Sciences.

Tại đây, CAR-T được phát triển dựa trên một ý tưởng đơn giản nhưng mang tính cách mạng: Đó là giúp tế bào T của hệ miễn dịch nhận diện tế bào ung thư là một mầm bệnh rồi tiêu diệt chúng, giống như cách tế bào T tiêu diệt vi khuẩn và virus.

Sử dụng chính hệ miễn dịch của cơ thể, CAR-T ưu việt hơn các biện pháp chữa trị ung thư cục bộ như phẫu thuật và xạ trị - vốn không có cách nào để loại bỏ hết tế bào ung thư.

Đối với hóa trị, một biện pháp toàn thân nhưng sử dụng thuốc hóa học tổng hợp, CAR-T ưu việt hơn ở chỗ nó sử dụng chính cơ chế chữa bệnh tự nhiên và có chọn lọc vốn có của cơ thể, do đó, hạn chế được các tác dụng phụ khủng khiếp mà những bệnh nhân truyền hóa chất đang phải chịu đựng.

Vậy CAR-T được thực hiện như thế nào?

Câu hỏi dẫn chúng ta đến một buổi điều trị CAR-T cơ bản, trong đó, các bác sĩ sẽ thực hiện một thủ thuật giống như hiến máu.

Bệnh nhân ung thư được cắm ống tĩnh mạch IV nhằm mục đích rút máu của họ ra ngoài. Dòng máu chảy qua ống truyền, tới một máy lọc máu, nơi các tế bào bạch cầu T sẽ được lọc riêng ra, chảy vào bên trong một chiếc túi nhựa.

Các tế bào hồng cầu, tiểu cầu, huyết tương và bạch cầu khác chảy qua một đường ống khác trở lại cơ thể bệnh nhân. Khi chiếc túi nhựa chứa tế bào T đã đầy, nó sẽ được thu thập lại để mang tới một công ty dược phẩm cung cấp liệu pháp CAR-T.

Trong bước đầu của CAR-T, bệnh nhân sẽ được nối với máy lọc máu để thu thập tế bào T. Ảnh: Gilead Sciences.

Tại công ty dược phẩm, các kỹ thuật viên sinh học mặc đồ bảo hộ, đi ủng, đội mũ trùm sẽ làm việc với các tế bào T trong một bước quan trọng quyết định đến thành bại của liệu pháp. Họ gắn thụ thể kháng nguyên CAR lên tế bào T, để giúp nó nhận diện tế bào ung thư.

Có nhiều cách để làm được điều này, nhưng thông thường, các kỹ thuật viên sẽ sử dụng một virus lành tính để lây nhiễm tế bào T. Các virus này đã được viết lại mã di truyền bằng phương pháp chỉnh sửa gen, để mang một đoạn RNA khớp với kháng nguyên của tế bào ung thư.

Tùy từng bệnh ung thư mà kháng nguyên sẽ được thiết kế riêng để sử dụng. Chẳng hạn với bệnh nhân ung thư máu dạng tế bào lympho B, các kỹ thuật viên sẽ dùng virus được thiết kế cho kháng nguyên CD19. Với bệnh nhân ung thư đa u tủy xương, virus kháng nguyên BCMA sẽ được sử dụng.

Tế bào T của bệnh nhân ung thư được đưa tới phòng thí nghiệm và gắn thêm thụ thể kháng nguyên CAR. Ảnh: Gilead Sciences.

Bây giờ, điều kỳ diệu sẽ xảy ra sau khi virus được thiết kế lây nhiễm tế bào T. Chúng sẽ truyền RNA được thiết kế sang cho tế bào, khiến tế bào T của bệnh nhân biểu hiện RNA bằng cách mọc ra các thụ thể CAR bên ngoài bề mặt của chúng.

Các thụ thể CAR này như chiếc chìa khóa được đánh khớp với ổ khóa là các kháng nguyên của tế bào ung thư. Vì vậy, chúng sẽ có khả năng nhận diện tế bào ung thư và khiến tế bào T tiêu diệt chúng.

Sau khi tạo ra được tế bào CAR-T, công việc của các kỹ thuật viên trong phòng vô trùng lúc này là nuôi chúng trong môi trường ươm, để có được hàng triệu bản sao tế bào CAR-T.

Các tế bào này sau đó được thu thập vào những túi thuốc mà bạn đã thấy ở đầu bài viết. Chúng được hãng dược dán nhãn, sau đó, đưa trở lại bệnh viện để các bác sĩ truyền vào cơ thể bệnh nhân.

Tế bào CAR-T được truyền trở lại cơ thể bệnh nhân ung thư. Ảnh: Gilead Sciences.

Vì toàn bộ quá trình gắn thụ thể CAR lên tế bào T này là cá nhân hóa, chúng rất phức tạp và cần đến bàn tay thủ công của con người, mỗi túi thuốc CAR-T như thế này là duy nhất cho từng bệnh nhân và không thể sản xuất đại trà, các công ty dược phẩm thường bán chúng với giá rất đắt.

Ví dụ, Kymriah của Novartis có giá lên tới 475.000 USD, tương đương hơn 11,6 tỷ VNĐ. Abecma của Bristol có giá 410.000 USD tương đương 10,2 tỷ VNĐ. Carvykti của J&J có giá 465.000 USD tương đương 11,3 tỷ VNĐ.

Bù lại, bệnh nhân điều trị với CAR-T chỉ cần truyền một liều duy nhất. Sau đó, các tế bào CAR-T này sẽ tiếp tục nhân lên trong cơ thể họ, đi tìm và diệt toàn bộ tế bào ung thư có kháng nguyên mà chúng nhận diện được.

Sau khi được gắn thêm thụ thể kháng nguyên CAR, tế bào CAR-T đã có thể nhận diện tế bào ung thư để tiêu diệt chúng. Ảnh: Gilead Sciences.

Trước khi đạt được sự chấp thuận của FDA, các thử nghiệm liệu pháp tại CAR-T tại Mỹ cho hiệu quả trong khoảng 60-90%.

Các bệnh nhân ung thư máu, bạch cầu và hạch bạch huyết thường sử dụng CAR-T như một biện pháp cuối cùng. Trong số đó, cứ 10 bệnh nhân thì có 6-9 người thuyên giảm, 4-5 người thậm chí không thể phát hiện tế bào ung thư trong cơ thể sau điều trị, có thể được coi là khỏi bệnh.

Tại Trung Quốc, các nhà khoa học cũng từng công bố một kết quả thử nghiệm ấn tượng với một phương pháp điều trị CAR-T. Trong đó, 33/35 bệnh nhân ung thư đa u tủy đã đạt tới mức độ thuyên giảm bệnh chỉ trong hai tháng điều trị.

Thống kê cho tới hiện tại, có khoảng hơn 35.000 bệnh nhân ung thư trên thế giới đã được tiếp cận và sử dụng liệu pháp CAR-T. FDA đã cấp phép cho 6 loại thuốc ứng dụng phương pháp này, bao gồm: Abecma và Breyanzi của Bristol, Yescarta và Tecartus của Kite, Carvykti của J&J (hợp tác với Legend Biotech) và Kymriah của Novartis.

Vậy tại sao bây giờ FDA lại yêu cầu các hãng dược này dán nhãn cảnh báo trên sản phẩm của mình? Điều đó có ý nghĩa thế nào đối với CAR-T và cơ hội của những bệnh nhân ung thư trong tương lai?

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) mới đây đã gửi một bản thông báo tới 4 công ty dược phẩm bao gồm: Bristol Myers Squibb, Kite Pharma thuộc Gilead Sciences, Johnson & Johnson và Novartis, yêu cầu các công ty này cập nhật nhãn đen cho 6 liệu pháp điều trị ung thư của mình.

Nhãn đen là nhãn cảnh báo an toàn cao nhất mà bạn sẽ tìm thấy trên vỏ hay bao bì của một loại thuốc. Đó cũng là thứ mà các bác sĩ cần lưu ý đến đầu tiên khi sử dụng một loại thuốc để điều trị cho bệnh nhân của mình.

Sáu loại thuốc mà FDA yêu cầu phải cập nhật nhãn bao gồm: Abecma và Breyanzi của Bristol, Yescarta và Tecartus của Kite, Carvykti của Johnson & Johnson hợp tác với Legend Biotech và Kymriah của Novartis. Các sản phẩm này sử dụng một nguyên lý chung gọi là CAR-T, từng được FDA phê duyệt để điều trị một số bệnh ung thư bao gồm đa u tủy, u lympho tế bào B lớn và các bệnh ung thư máu khác.

Nhưng vào tháng 11 năm ngoái, họ phát hiện một số bệnh nhân ung thư nhận thuốc cuối cùng lại phát triển một bệnh ung thư mới bên cạnh bệnh ung thư ban đầu.

Bởi vậy, bắt đầu từ cuối tháng 1 năm nay, FDA yêu cầu các nhà sản xuất liệu pháp CAR-T phải dán nhãn đen cho sản phẩm và thêm cảnh báo nguy cơ ung thư thứ phát vào bao bì cũng như hướng dẫn sử dụng thuốc của mình.

Các bác sĩ được khuyến cáo phải giải thích rõ ràng cho bệnh nhân hiểu nguy cơ mà họ phải đối mặt, trước khi chấp nhận sử dụng CAR-T để điều trị. Người tiêu dùng, bao gồm bệnh nhân và người nhà bệnh nhân cũng cần phải nắm bắt được những thông tin mới này.

Động thái của FDA được đưa ra, 2 tháng sau khi họ kết thúc một cuộc điều tra về độ an toàn lâu dài của CAR-T, trong đó phát hiện ít nhất 19 trường hợp từng điều trị ung thư bằng liệu pháp này, nhưng lại bị mắc thêm một bệnh ung thư mới.

Cụ thể, đó là bệnh ung thư bạch cầu tế bào T, liên quan đến chính những tế bào T đã được chỉnh sửa để mọc ra thụ thể kháng nguyên CAR.

Phó giáo sư, tiến sĩ Eric Smith, một nhà nghiên cứu ung thư học tại Trường Y Harvard cho biết, có lẽ vấn đề đã phát sinh ở bước sử dụng virus để thiết kế tế bào CAR-T:

"Trong quá trình các tế bào này được tạo ra, chúng ta đã nhiễm một loại virus để mã hóa thụ thể kháng nguyên CAR vào DNA của tế bào T. Phần lớn thời gian, virus sẽ dung nạp tốt và không dẫn tới vấn đề nào nghiêm trọng.

Thế nhưng, có một rủi ro về mặt lý thuyết, khi virus tích hợp ngay trước một gen liên quan đến ung thư, nó lại trở thành yếu tố kích hoạt tế bào T biến thành tế bào ung thư".

Báo cáo của FDA không chỉ đích danh CAR-T đã gây ra ung thư tế bào T, nhưng họ tìm thấy bằng chứng đủ mạnh để yêu cầu các nhà sản xuất thuốc phải đưa nguy cơ này vào nhãn dán sản phẩm của mình.

Cảnh báo "nên được đưa vào nhãn cho tất cả các liệu pháp miễn dịch tế bào T tự thân biến đổi gen nhắm đích BCMA và CD19", FDA cho biết.

Mặc dù là một liệu pháp mang tính cách mạng, mở ra cơ hội chữa khỏi cho nhiều bệnh nhân ung thư, CAR-T không phải không có tác dụng phụ. Trước cuộc điều tra của FDA, các bác sĩ từng biết rằng CAR-T có thể gây ra Hội chứng giải phóng cytokine (CRS).

Đây là phản ứng gây nguy hiểm đến tính mạng, xảy ra khi cơ thể giải phóng một lượng lớn cytokines vào máu quá nhanh, dẫn đến phản ứng sốt, buồn nôn, đau đầu, phát ban, huyết áp thấp, và trong trường hợp nặng có thể gây suy đa tạng.

Ngoài ra, CAR-T cũng có thể ảnh hưởng tới hệ thần kinh, gây ra các triệu chứng từ nhẹ đến nặng như nhức đầu, chóng mặt, co giật, rối loạn ngôn ngữ hoặc thậm chí hôn mê.

Sau truyền CAR-T, một số bệnh nhân phải đối mặt với tình trạng giảm bạch cầu, hồng cầu, và tiểu cầu. Một số bệnh nhân bị tăng sinh miễn dịch, khi các tế bào CAR-T tấn công cả tế bào khỏe mạnh trong cơ thể, gây viêm và tổn thương nội tạng.

So với các tác dụng phụ này, nguy cơ mắc ung thư thứ phát từ CAR-T được đánh giá là thấp. Ung thư tế bào T chỉ là một tác dụng phụ hiếm gặp của CAR-T.

"Cho đến nay, chúng ta đã sử dụng CAR-T để điều trị cho khoảng 35.000 bệnh nhân - hoặc chí ít cũng gần tầm đó – nhưng toàn bộ thông tin mà FDA thu thập được chỉ tiết lộ có 19 trường hợp trong số 35.000 trường hợp mắc ung thư thứ phát", tiến sĩ Eric Smith cho biết.

Ở tỷ lệ rất nhỏ tương đương với 0,054% này, ông cho biết CAR-T vẫn là một lựa chọn điều trị tốt đối với bệnh nhân. Và quan trọng là FDA chỉ đang yêu cầu các công ty cập nhật nhãn cảnh báo trên bao bì thuốc của mình chứ không thu hồi giấy phép của họ.

"Đó là một điểm tuyệt vời. Chúng ta đã nói về những lợi ích của liệu pháp này, nó có thể là một bước cứu mạng các bệnh nhân ung thư, với tỷ lệ đáp ứng hơn 90% đối với một số bệnh ung thư nhất định. Ngay cả khi tất cả 19 bệnh nhân phát triển ung thư thứ phát này, bằng cách nào đó có liên quan trực tiếp đến liệu pháp tế bào CAR T, thì lợi ích vẫn sẽ vượt xa nguy cơ họ phải đối mặt", tiến sĩ Eric Smith nhận định.

Johnson & Johnson đã thêm hộp cảnh báo đen cho Carvykti, liệu pháp CAR-T của hãng này đang được bán với giá 465.000 USD tương đương 11,3 tỷ VNĐ. Ảnh: Drugs.

Về phía các công ty dược phẩm, đa số cho biết họ sẽ tuân thủ yêu cầu mới của FDA. Người phát ngôn của J&J cho biết công ty đã "làm việc với FDA để cập nhật thông tin kê đơn của thuốc Carvykti". Trên hướng dẫn sử dụng của Carvykti bây giờ đã có một khung đen cảnh báo thuốc có nguy cơ gây ra "ung thư máu thứ phát, bao gồm hội chứng loạn sản tủy và bệnh bạch cầu tủy cấp tính".

Novartis cũng cho biết rằng họ sẽ cập nhật nhãn của Kymriah theo hướng dẫn của FDA. Trong khi đó, người phát ngôn của Bristol Myers cho biết công ty đang "đánh giá các bước tiếp theo để cập nhật nhãn cho thuốc Abecma và Breyanzi".

Tất cả các động thái này không phải là để khẳng định CAR-T là một biện pháp điều trị nguy hiểm, mà chỉ để cảnh báo một rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra. Điều quan trọng là bệnh nhân, các bác sĩ và gia đình cần thảo luận một cách kỹ lưỡng về lợi ích cũng như rủi ro trước khi tiến hành liệu pháp CAR- T.

Trong và sau điều trị, bệnh nhân cũng cần được theo dõi sức khỏe cẩn thận, bao gồm việc thực hiện các xét nghiệm sàng lọc định kỳ có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư thứ phát, từ đó, các bác sĩ sẽ có chiến lược can thiệp kịp thời, giúp bệnh nhân có được kết quả điều trị tốt nhất.

Genk (Nguồn: Gizmodo, Nature, Nytimes, Harvard, FDA)