Một người chụp ảnh sau khi tham dự lễ tuyên thệ nhập quốc tịch tại New York hôm 27 Tháng Mười, 2025. (Hình minh họa: Michael M. Santiago/Getty Images)
Chính quyền Trump đang lên kế hoạch tăng mạnh việc tước quốc tịch (denaturalization) của một số công dân Hoa Kỳ đã nhập tịch, theo hướng dẫn nội bộ do The New York Times thu thập được. Hướng dẫn này được ban hành cho các văn phòng USCIS, yêu cầu cung cấp từ 100 đến 200 hồ sơ tước quốc tịch mỗi tháng cho Văn Phòng Tố Tụng Di Trú trong năm tài khóa 2026.
Tước quốc tịch là thủ tục mà chính phủ liên bang áp dụng để thu hồi quốc tịch Hoa Kỳ của một người đã nhập tịch, khi chính phủ chứng minh được, với bằng chứng đầy đủ, rằng người đó được nhập tịch trong khi thực tế không đủ điều kiện.
Trong lịch sử, biện pháp tước quốc tịch chỉ được áp dụng trong những trường hợp hiếm hoi, thường là khi cá nhân che giấu danh tính hoặc thông tin quan trọng để được cấp quốc tịch. Tuy nhiên, trong khoảng 20 năm gần đây, chính phủ đã mở rộng việc xem xét tước quốc tịch và dành nhiều nguồn lực hơn để kiểm tra, nhắm đến nhiều người hơn như một phần của chính sách siết chặt nhập cư.
Hiện nay không có nơi công khai nào đăng thông tin về các vụ tước quốc tịch, nên rất khó biết con số chính xác. Tuy nhiên, trên thực tế, số vụ tước quốc tịch mỗi năm thường chỉ ở mức vài chục. Ví dụ, từ năm 1990 đến năm 2017, trung bình mỗi năm chỉ có khoảng 11 vụ tước quốc tịch được mở. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng Thống Trump, con số này đã tăng lên khoảng 25 vụ mỗi năm. Đây là mức tăng đáng kể, nhưng tổng số vụ vẫn còn thấp, mặc dù chính phủ đã dành nhiều nguồn lực hơn cho việc tước quốc tịch.
Trong một vụ tước quốc tịch, câu hỏi quan trọng nhất là người đó có thật sự đủ điều kiện để trở thành công dân Hoa Kỳ vào thời điểm họ được cấp quốc tịch hay không. Khi chính phủ mở vụ tước quốc tịch, họ cho rằng người đó không đáp ứng đầy đủ các điều kiện xin quốc tịch nhưng vẫn được cấp quốc tịch.
Lý do phổ biến nhất mà chính phủ đưa ra là người xin quốc tịch đã gian dối, cung cấp thông tin sai, hoặc che giấu những thông tin quan trọng trong hồ sơ. Nói cách khác, nếu một thông tin quan trọng bị che giấu hoặc khai không đúng và ảnh hưởng đến việc được cấp quốc tịch, người đó có thể bị xem xét tước quốc tịch. Ví dụ như các hồ sơ hôn nhân giả nhằm mục đích xin thẻ xanh, bao gồm trường hợp người đang có vợ hoặc chồng nhưng vẫn kết hôn với công dân Hoa Kỳ để được cấp thẻ xanh và sau đó nhập quốc tịch Hoa Kỳ. Khi đã có quốc tịch, họ ly hôn với người công dân Hoa Kỳ đã bảo lãnh cho mình, rồi quay lại kết hôn với người vợ hoặc chồng trước đây để tiếp tục bảo lãnh sang Hoa Kỳ. Ngoài ra, còn có những trường hợp mua hồ sơ H.O. hoặc sử dụng sẵn hồ sơ bảo lãnh để được định cư tại Hoa Kỳ. Sau khi đã có quốc tịch, những người này tiếp tục nộp đơn bảo lãnh cho cha mẹ hoặc anh chị em ruột của mình.
Các vụ tước quốc tịch có thể là dân sự hoặc hình sự. Vụ hình sự chỉ có thể được khởi tố trong vòng mười năm kể từ ngày người đó được nhập quốc tịch một cách không hợp pháp. Ngược lại, vụ dân sự có thể được khởi tố bất cứ lúc nào, dù người đó đã là công dân Hoa Kỳ từ lâu. Cả hai loại vụ việc đều phải do Văn Phòng Công Tố Liên Bang (U.S. Attorney’s Office) khởi xướng và nộp lên tòa án liên bang. Không cơ quan chính phủ nào có quyền tự ý tước quốc tịch của một người.
Thông thường, các vụ tước quốc tịch bắt đầu khi Bộ An Ninh Nội Địa (U.S. Department of Homeland Security) chuyển hồ sơ sang Văn Phòng Công Tố Liên Bang (U.S. Attorney’s Office). Sau đó, công tố viên sẽ quyết định có theo đuổi vụ việc hay không. Trong mọi trường hợp, dù là vụ dân sự hay hình sự, chỉ có thẩm phán liên bang mới có quyền quyết định việc tước quốc tịch, sau khi người bị kiện được trao cơ hội trình bày và tự bảo vệ mình trước tòa. Vì mỗi vụ việc đều phải được xét xử bởi thẩm phán, việc theo đuổi các vụ tước quốc tịch đòi hỏi rất nhiều nguồn lực của chính phủ.
Bộ Tư Pháp thường xác định các nhóm đối tượng ưu tiên để xem xét việc tước quốc tịch. Trước đây, các ưu tiên này chủ yếu tập trung vào những người bị xem là nguy hiểm cho xã hội hoặc an ninh quốc gia, những người có liên quan đến tội ác chiến tranh, hoặc những người đã phạm trọng tội trước khi nhập quốc tịch nhưng không khai báo.
Tuy nhiên, vào ngày 11 Tháng Sáu, 2025, Bộ Tư Pháp ban hành một bản ghi nhớ mới, trong đó mở rộng các nhóm đối tượng có thể bị xem xét tước quốc tịch trong các vụ dân sự. Các nhóm ưu tiên trước đây vẫn được giữ nguyên, nhưng bản ghi nhớ bổ sung thêm một số trường hợp mới.
Cụ thể, những người có thể bị ưu tiên xem xét bao gồm những người hỗ trợ hoặc thúc đẩy hoạt động của băng nhóm hoặc các tổ chức buôn bán ma túy, những người phạm tội buôn người, những người phạm các tội gian lận, bao gồm gian lận tài chính gây thiệt hại cho chính phủ Hoa Kỳ hoặc cho cá nhân và doanh nghiệp, cũng như những người được nhập quốc tịch do gian dối hoặc do có sự tham nhũng của viên chức chính phủ.
Bản ghi nhớ cũng cho phép Bộ Tư Pháp ưu tiên những vụ việc có liên quan đến các cáo buộc hình sự khác, hoặc bất kỳ vụ việc nào mà Bộ Tư Pháp cho là quan trọng. Nhìn chung, các viên chức Bộ Tư Pháp có quyền quyết định rất lớn trong việc có khởi xướng một vụ tước quốc tịch hay không.
Tuy nhiên, với hướng dẫn mới của chính quyền Trump yêu cầu cung cấp từ 100 đến 200 hồ sơ tước quốc tịch mỗi tháng, những vấn đề trước đây không bị xem là nghiêm trọng cũng có thể được chuyển đến Văn Phòng Công Tố Liên Bang để tiến hành thủ tục tước quốc tịch. Vấn đề đáng lo ngại là chiến dịch này có thể khiến những người vô tình mắc lỗi trong hồ sơ xin quốc tịch của mình sẽ bị liên lụy.
Theo Người-Việt