SKĐS -Việc dùng thuốc cho trẻ cần hết sức thận trọng để đạt được mục đích điều trị mà không làm ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ, trong quá trình phát triển các cơ quan trong cơ thể cần có thời gian để hoàn thiện chức năng, vì vậy việc dùng thuốc cho trẻ cần hết sức thận trọng để đạt được mục đích điều trị mà không làm ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Đặc điểm sinh học của trẻ và việc điều trị bằng thuốc
Tình trạng chức năng gan, thận chưa hoàn thiện và chuyển hóa thuốc:
Quá trình chuyển hóa thuốc trong cơ thể được thực hiện chủ yếu ở gan qua quá trình ôxy hóa, sau đó qua phản ứng liên hợp với một số chất để tạo thành các chất dễ tan trong nước, do đó dễ thải qua thận, mật hoặc trở nên mất độc tính. Ở trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ, hoạt tính các men ở tế bào gan, thận còn rất yếu, do đó khả năng thải trừ thuốc chậm hơn nhiều so với trẻ lớn và người lớn vì thế cũng dễ gây ra ngộ độc thuốc khi dùng kéo dài.
Thận là cơ quan thứ hai chịu trách nhiệm quan trọng trong thải trừ thuốc. Bình thường ở người lớn 80% thuốc được thải trừ qua đường tiết niệu trong 24 giờ. Thuốc được thải trừ ở thận qua cơ chế lọc của cầu thận và bài tiết của ống thận. Nhưng ở trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ, cả hai chức năng này chỉ bằng 20-40% của trẻ lớn và phải đến 2 tuổi mới đạt được trị số bình thường. Vì vậy khi dùng thuốc dài ngày dễ gây nên tình trạng tích lũy thuốc trong cơ thể, do đó khi dùng thuốc cho trẻ nhỏ cần chính xác liều lượng và kéo dài khoảng cách giữa 2 lần dùng.
Sự cạnh tranh trong sự gắn protein:
Các thuốc khi vào máu phần lớn được gắn với protein để vận chuyển đến nơi có tác dụng. Thuốc dưới dạng gắn với protein không có tác dụng sinh học, không độc. Khả năng gắn thuốc với protein ở trẻ nhỏ không những kém mà còn có sự cạnh tranh giữa các thuốc với nhau cũng như các chất chuyển hóa môi sinh như bilirubin làm cho bilirubin tự do tăng cao. Do đó khi trẻ nhỏ dùng một số thuốc hiện tượng vàng da có thể tăng lên và có thể gây nên hội chứng vàng da nhân.
Đặc điểm chuyển hóa nước và sự phân bố thuốc trong cơ thể:
Theo quy luật chung, trẻ càng ít tuổi thì lượng nước toàn phần và nước trong khu vực ngoài tế bào càng lớn. Lượng nước này được xem như khối lượng phân bố thuốc trong cơ thể. Khối lượng phân bố càng lớn thì nồng độ thuốc càng nhỏ. Như vậy, nếu cho một lượng thuốc nhất định tính theo cân nặng cơ thể thì nồng độ thuốc ở trẻ em thấp hơn người lớn. Ngoài ra do đặc điểm về hệ thần kinh trung ương và hàng rào mạch máu não cho nên phản ứng của trẻ em với một số thuốc cũng khác người lớn. Ví dụ, trẻ nhỏ rất nhạy cảm với morphin và các chất tương tự (bị ức chế trung tâm hô hấp nhưng lại chịu được một liều tương đối cao các thuốc ngủ).
