Anh kiểm soát chặt chẽ súng đạn, nhưng ngày càng lo ngại vũ khí tuồn trái phép từ Mỹ làm gia tăng tội phạm liên quan đến băng đảng.
Josh Bains mới 28 tuổi khi bị bắn chết sau cuộc cãi vã về một khoản nợ mua ma túy chỉ 50 USD tại ngôi làng nơi anh sinh ra ở Anh. Khẩu súng cướp đi sinh mạng Bains đến từ Mỹ.
Bains chỉ là một trong rất nhiều trường hợp tử vong vì súng đạn đang gia tăng những năm gần đây ở Anh. Chính phủ Anh lo ngại nguyên nhân có thể bắt nguồn từ một đường dây buôn lậu súng từ Mỹ đang ngày càng mở rộng quy mô hoạt động.
Khẩu súng giết chết Bains hồi tháng 10/2018 là một khẩu Taurus Model 85 vốn bị cấm hoàn toàn tại Anh.
"Tôi nghĩ người Mỹ không bao giờ tin được rằng những thứ mà họ sản xuất lại có thể ảnh hướng tới những người như chúng tôi", Clare Bains, mẹ kế của Josh Bains, nói. "Nếu họ không sản xuất chúng thì chúng sẽ không thể từ Mỹ tràn ra khắp thế giới".
Các trường hợp tử vong do súng đạn vẫn cực hiếm tại Anh, nước kiểm soát chặt chẽ súng đạn, và rất ít người, thậm chí cả cảnh sát, mang theo súng. Nhưng sự xuất hiện của vũ khí Mỹ trên đường phố Anh đang khiến những hành vi tội phạm bạo lực nghiêm trọng, như giết người hay đâm chém, tăng mạnh.
Hầu hết súng đạn phi pháp tại Anh vẫn đến từ châu Âu. Nhưng các nhà điều tra năm ngoái thu giữ hàng trăm khẩu súng có xuất xứ từ Mỹ. Giới chuyên gia cho rằng số vũ khí lậu mà cảnh sát chưa khám phá ra còn lớn hơn nhiều.
Cảnh sát Anh đã truy vết được một số khẩu súng Mỹ tuồn lậu vào nước này đến từ các bang với quy định kiểm soát súng đạn lỏng lẻo như Florida. Các nhà điều tra cũng thu được vũ khí Mỹ được tuồn vào Anh trong các container hàng hay giấu trong động cơ ôtô.
Giới chức Anh lo sợ sau Brexit, khi biên giới với Liên minh châu Âu được quản lý chặt chẽ hơn, việc buôn bán súng bất hợp pháp từ Mỹ có thể gia tăng nhanh chóng, đặc biệt khi chính quyền Tổng thống Donald Trump lại rất ủng hộ ngành công nghiệp súng đạn.
Mỹ là một trong những nước xuất khẩu vũ khí hợp pháp lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, hàng trăm nghìn khẩu súng cũng bị buôn bán bất hợp pháp ra khỏi đất nước, thổi bùng làn sóng bạo lực, làm gia tăng các vụ giết người, đặc biệt ở châu Mỹ Latin và vùng Caribe.
Tại Anh, các băng nhóm tội phạm thường chủ yếu sử dụng dao. Tội phạm liên quan đến dao năm ngoái đạt mức cao kỷ lục, chiếm 2/5 các vụ giết người. Trong khi đó, chỉ 33 người bị giết bằng súng.
Nhưng lượng súng bất hợp pháp đang lưu hành ngày càng nhiều. Chỉ tính riêng trong năm ngoái, số súng bị Cơ quan Phòng chống Tội phạm Quốc gia Anh (NCA) thu giữ đã tăng hơn hai lần. Tội phạm sử dụng súng tăng 38% kể từ năm 2015.
Nhà chức trách quan ngại bạo lực có thể tăng vọt nếu các băng nhóm tội phạm chuyển từ dùng dao sang súng.
"Tỷ lệ giết người đã là một vấn đề ngay cả khi khả năng tiếp cận với súng chưa dễ dàng", Robert McLean, nhà nghiên cứu về tội phạm có tổ chức tại Anh, cho hay. "Một khi được lưu hành, một khẩu súng có thể di chuyển khắp các mạng lưới tội phạm và được sử dụng trong nhiều vụ xả súng, giết người khác nhau".
Trong nhiều trường hợp, việc buôn bán súng lậu được vận hành bởi các băng nhóm vận chuyển ma túy từ những thành phố lớn đến các thị trấn nhỏ hơn ở vùng nông thôn.
Một cựu thủ lĩnh băng đảng chuyên buôn lậu súng cho biết anh ta từng xử lý hơn 50 khẩu súng và bán cho rất nhiều băng đảng khác trên khắp nước Anh. Đôi khi, những khẩu súng lậu vào Anh bên trong những chiếc hộp đựng ghế ăn cho trẻ em. Người này đã rời khỏi băng đảng từ ba năm trước với sự giúp đỡ của Gangsline, một tổ chức giúp các thành viên băng đảng hoàn lương, trụ sở ở London.
"Nếu bạn mang dao mà đối phương mang súng, hắn sẽ không ngần ngại bóp cò", cựu thủ lĩnh băng đảng 23 tuổi cho hay. Băng đảng của anh ta từng buôn lậu hàng chục khẩu súng, cả cũ lẫn mới, với giá lên đến 20.000 USD mỗi khẩu.
Ngày nay, những đường dây buôn lậu súng vào Anh được thiết lập rất chặt chẽ, theo các nhà điều tra. Từ năm 2017, cảnh sát Anh đã thu giữ ít nhất 782 khẩu súng được tuồn vào từ Mỹ.
Kiểm soát súng đạn là một trong số ít những vấn đề có thể gắn kết nước Anh vốn bị chia rẽ về chính trị. Trong khi Mỹ hàng năm liên tục xảy ra các vụ xả súng trường học kinh hoàng thì tại Anh, chỉ một vụ xả súng trường học năm 1996 đã khiến chính phủ ra lệnh cấm sở hữu súng ngắn cho mục đích cá nhân.
Nhưng dù với các điều luật nghiêm ngặt, súng ngắn vẫn tìm được đường vào Anh, len lỏi đến cả những góc yên bình nhất, như quê hương của Bains.
Bains sinh ra và lớn lên tại ngôi làng nhỏ Rothersthorpe ở East Midlands, nơi sự việc gây náo động nhất thường là những vụ cừu trốn khỏi trang trại. Cha anh, Dave, cho biết con trai ông đã bị lôi kéo vào những "nhóm bạn xấu" sau khi cha mẹ ly hôn. Bains bắt đầu bán cần sa từ đó.
Vào đêm Bains bị sát hại tại một góc phố ở Upton, Northampton, anh đã cố gắng chống cự để bảo toàn mạng sống trước kẻ tấn công chĩa một khẩu súng ngắn về phía Bains. Khi Bains loạng choạng trên lề đường, kẻ tấn công thứ hai rút ra một khẩu súng lục ổ quay và bắn thủng phổi anh.
Hai kẻ tấn công Jerome Smikle và Kayongo Shuleko, thành viên một băng nhóm buôn bán ma túy, năm ngoái bị kết án tù chung thân.
"Tôi đoán công lý đã được thực thi vì chúng giờ đây đều bị tống vào tù cả rồi, nhưng Josh đáng lẽ sẽ không chết. Nếu chúng không có súng, chắc chắn thằng bé sẽ không chết", Lyn Knott, mẹ Bains, chia sẻ.
3 tháng sau vụ giết người, cảnh sát mới tìm thấy khẩu súng gây án. Những kẻ giết người chưa xóa số seri trên súng và cảnh sát đã truy ra nó đến từ Florida, Mỹ.
"Chúng tôi không thường xuyên ghi nhận người bị bắn tại những khu nhà đẹp đẽ trong những ngôi làng thanh bình ở Northampton", Alastair White, thám tử cấp cao tại sở cảnh sát Northamptonshire, cho hay. "Đây là một tin chấn động".
Tháng 7/2019, NCA lục soát một con tàu chở container tại cảng Ambarli, phía bắc Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi nó vừa vượt hơn 9.600 km từ Florida đến đây. Một số container chứa những chiếc xe hơi Mỹ cũ và trong đó có 57 khẩu súng cùng 1.230 viên đạn. Theo các nhà điều tra, số vũ khí kể trên, nếu không bị phát hiện, sẽ đến tay các băng đảng ở Anh và Bulgaria.
Số súng này được mua trái phép tại một hội chợ súng cổ ở Florida, sau đó chuyển đến Thổ Nhĩ Kỳ để chỉnh sửa bất hợp pháp trước khi bán trên thị trường chợ đen.
Matthew Perfect, lãnh đạo đơn vị chống buôn bán vũ khí trái phép thuộc NCA, cho hay họ lo lắng về nạn buôn lậu súng đến mức đơn vị của ông đã tăng gần gấp đôi nhân sự trong hai năm qua. NCA đang cố gắng truy quét thị trường súng đạn chợ đen để ngăn súng ngắn trở nên phổ biến như dao.
"Nếu bỗng nhiên súng trở thành vũ khí được lựa chọn phổ biến hơn dao thì chúng tôi sẽ rơi vào tình thế thực sự khó khăn", Perfect nói.
Giờ đây, cha và mẹ kế của Bains đã biến ngôi nhà của họ thành nơi tưởng nhớ cậu con trai 28 tuổi. Các bức ảnh chụp Bains được treo khắp nhà. Mẹ kế Bains vẫn không thể quên được hình ảnh anh, trông vẫn rất khỏe mạnh, bình thường, nằm bất động trong quan tài.
"Trước đây, tôi chưa bao giờ nhìn thấy một người khỏe mạnh nằm trong quan tài. Tôi chỉ nhìn thấy những người chết vì ốm hoặc già yếu. Đây thực sự là một cú sốc", bà chia sẻ.
