Ngày 22/6, Ngân hàng Trung ương Anh đã tăng lãi suất cao hơn dự kiến nửa điểm, lên 5% sau khi cho biết có tin tức 'quan trọng' cho thấy lạm phát của Anh sẽ mất nhiều thời gian hơn để hạ nhiệt, gây thêm căng thẳng cho các hộ gia đình đang phải vật lộn với chi phí thế chấp tăng vọt.
Quyết định của Ngân hàng Trung ương Anh được đưa ra một ngày sau khi số liệu cho thấy lạm phát của Anh không thay đổi ở mức 8,7% trong tháng 5. Ảnh: Reuters
Lãi suất tăng sốc trong nỗ lực kiểm soát lạm phát
Trong một động thái được coi là bất ngờ, Ủy ban Chính sách tiền tệ (MPC) của Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đã tăng lãi suất lần thứ 13 liên tiếp lên mức cao nhất kể từ năm 2008. Trước khi quyết định được công bố, thị trường tài chính đã chia rẽ về việc liệu BoE sẽ bỏ phiếu ủng hộ tăng nửa điểm hoặc tăng một phần tư điểm.
Tuy nhiên, MPC đã bỏ phiếu với tỷ lệ 7-2 để tăng lãi suất cơ bản từ 4,5% lên 5%, mức tăng lãi suất lớn nhất kể từ tháng 2, sau lạm phát và tăng lương cao hơn kể từ kỳ họp vào tháng 5 vừa qua.
MPC cảnh báo, có những dấu hiệu về "hiệu ứng vòng hai" sắp xảy ra, khi đợt bùng phát lạm phát ban đầu xảy ra sau đại dịch Covid và cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine ngày càng ăn sâu vào nền kinh tế. Ủy ban cho biết điều này có thể được nhìn thấy trong cả việc tăng giá trong nước do các công ty đặt ra và bằng cách trả lương cho người lao động ở mức cao hơn mức phù hợp với mục tiêu lạm phát 2%.
Mặc dù lưu ý rằng một số chỉ số tương lai về tăng lương và giá tốt đã yếu đi, nhưng cũng có “những bất ngờ tăng giá gần đây” để biện minh cho mức tăng nửa điểm khó khăn hơn của ủy ban.
MPC cho biết, dữ liệu gần đây đã cho thấy diễn biến lạm phát sẽ tiếp tục căng thẳng. "Các tác động vòng hai đối với sự tăng trưởng của giá cả và tiền lương trong nước do các cú sốc chi phí bên ngoài gây ra có thể sẽ mất nhiều thời gian hơn để giảm bớt" - MPC cho biết thêm.
Các nhà kinh tế được thăm dò ý kiến trước đó đã dự báo BoE có thể tăng lãi suất lên 4,75%, mặc dù thị trường tài chính vào thời điểm trước khi MPC đưa ra quyết định đã chứng kiến gần 50% khả năng tăng lên 5%, sau dữ liệu lạm phát cao hơn dự kiến được công bố vào ngày 21/6.
Đáng chú ý là các nhà hoạch định chính sách của BoE đã đưa ra rất ít dấu hiệu cho thấy việc tăng lãi suất nửa điểm đang được xem xét trong thời gian chuẩn bị cho thông báo vào hôm nay, ngày 22/6.
Các thành viên MPC gồm Silvana Tenreyro và Swati Dhingra đã phản đối việc tăng lãi suất - như họ đã làm với tất cả những thành viên khác trong năm nay - cho biết, phần lớn tác động của việc thắt chặt tiền tệ trong quá khứ vẫn chưa được cảm nhận và các chỉ số hướng tới tương lai chỉ ra lạm phát và tăng trưởng tiền lương sẽ giảm mạnh trong thời gian tới.
Thống đốc BoE Andrew Bailey, trong một thông báo gửi cho Bộ trưởng Tài chính Anh Jeremy Hunt bên cạnh quyết định, đã nhắc lại hầu hết tuyên bố của MPC. Ông cho biết: “MPC sẽ làm những gì cần thiết để đưa lạm phát trở lại mục tiêu 2% một cách bền vững trong trung hạn”.
Những kỳ vọng về việc thắt chặt lãi suất của BoE đã tăng lên trong những ngày gần đây - làm tăng mạnh chi phí của các khoản thế chấp mới - và trước quyết định ngày thứ Năm, thị trường tài chính đã kỳ vọng lãi suất ngân hàng của BoE sẽ đạt đỉnh 6% vào cuối năm nay. Ngược lại, các nhà kinh tế được thăm dò vào tuần trước đã nhận định mức cao nhất là 5%.
Nền kinh tế của Anh - vốn bị ảnh hưởng bởi cú sốc Brexit cũng như đại dịch Covid-19 và giá xăng tăng vọt do cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine - đã tránh được một cuộc suy thoái được dự đoán vào năm 2023.
Tuy nhiên, không giống như hầu hết các nền kinh tế lớn giàu có khác, tăng trưởng hầu như không phục hồi về mức trước đại dịch và năm nay, tốc độ tăng trưởng có thể sẽ ở mức tối thiểu 0,25%, theo dự báo của BoE vào tháng trước.
BoE tăng lãi suất sau quyết định của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) vào tuần trước với mức tăng lãi suất thêm 1/4 điểm lên 3,5% và lãi suất của các ngân hàng trung ương Thụy Điển và Na Uy trước đó.
Kinh tế đối mặt suy thoái khi lãi suất tăng
Trong khi nước Anh phải đối mặt với thách thức lạm phát khó khăn khi lạm phát giảm chậm từ mức cao nhất trong 41 năm là 11,1% đạt được vào năm ngoái, các ngân hàng trung ương khác cũng nhìn thấy những thách thức.
Động thái đưa lãi suất lên mức cao nhất kể từ tháng 4/2008 của BoE trong nỗ lực nhằm kiểm soát lạm phát. Ảnh: Andy Rain/EPA
Chủ tịch Bundesbank (Ngân hàng Trung ương Đức) Joachim Nagel, vào ngày 21/6, đã mô tả lạm phát là một "con thú rất tham lam" và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell cho biết, việc tăng thêm lãi suất vẫn là "một dự đoán khá tốt", mặc dù FED đã tạm dừng vào tuần trước.
BoE vẫn giữ quan điểm trước đây về chính sách trong tương lai, trong đó tuyên bố rằng nếu có bằng chứng về những áp lực lạm phát dai dẳng hơn, cơ quan này sẽ phải thắt chặt hơn nữa chính sách tiền tệ, trong bối cảnh thị trường lao động thắt chặt và nhu cầu tiếp tục phục hồi.
Ngân hàng cho biết sẽ tiếp tục theo dõi rủi ro lạm phát dai dẳng và sẽ đẩy lãi suất cao hơn nếu cần thiết. Thị trường tài chính đã phản ứng với mức tăng bằng cách đặt cược rằng ngân hàng trung ương sẽ buộc phải tăng lãi suất cơ bản lên trên 6% trước Giáng sinh.
Ngân hàng Trung ương Anh cũng lưu ý lợi tức trái phiếu chính phủ Anh ngắn hạn đã tăng mạnh - định giá ở mức lãi suất ngân hàng trung bình là 5,5% trong 3 năm tới. BoE cho biết họ sẽ theo dõi chặt chẽ tác động đối với chi phí thế chấp, cũng như chi phí gia tăng trên thị trường cho thuê nhà của Anh.
Trước đó, số liệu chính thức công bố ngày 21/6 cho thấy, tốc độ tăng giá tiêu dùng của Anh không thay đổi ở mức 8,7% trong tháng 5 và lạm phát cơ bản đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 1992.
Tháng trước, ngân hàng trung ương dự báo lạm phát sẽ giảm xuống chỉ còn hơn 5% vào cuối năm nay và thấp hơn mục tiêu 2% vào đầu năm 2025.
Các chuyên gia cảnh báo cách tiếp cận gây sốc và sợ hãi từ BoE nhằm loại bỏ lạm phát cao ra khỏi hệ thống có nguy cơ đẩy nền kinh tế Anh vào suy thoái, vì chi phí vay tăng mạnh làm giảm thu nhập khả dụng của các hộ gia đình và đè bẹp nhu cầu của người tiêu dùng đối với hàng hóa và dịch vụ.
“Các nhà đầu tư đang cố gắng đánh giá xem liệu đòn bazooka lớn ngày nay có đủ để ngăn chặn các đợt tăng lãi suất tiếp theo hay liệu vẫn cần phải tăng thêm nữa hay không” - Susannah Streeter, người đứng đầu bộ phận tiền tệ và thị trường của Hargreaves Lansdown cho biết. “Triển vọng Vương quốc Anh tránh được suy thoái có vẻ rất mong manh” - Streeter nói thêm.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Anh Jeremy Hunt cho biết, quyết tâm giảm lạm phát của chính phủ là “kín đáo vì đó là cách lâu dài duy nhất để giảm bớt áp lực cho các gia đình có khoản thế chấp. Nếu chúng ta không hành động ngay bây giờ, nó sẽ còn tồi tệ hơn sau này”./.
Thoibaotaichinhvietnam (theo Reuters/The Guardian)