Lục địa thứ 8 – Zealandia được phát hiện vào năm 1642 nhưng mãi đến năm 2017 một nhóm các nhà địa chất mới tìm thấy nó. Vào khoảng thế kỷ 17, Abel Tasman, một thủy thủ người Hà Lan tuyên bố rằng chắc chắn có một lục địa lớn ở Nam bán cầu.
Tin tưởng vào khẳng định của mình, Abel Tasman lên đường từ Jakarta, Indonesia vào ngày 14 tháng 8 năm 1642 trong một nhiệm vụ cố gắng tìm kiếm khu vực xung quanh.
Cuối cùng, Abel Tasman đã đến một hòn đảo ở miền nam New Zealand. Ban đầu, mọi việc diễn ra không dễ dàng gì vì anh đã đối đầu người Maori bản địa. Họ đã đâm vào một chiếc thuyền nhỏ giữa hai chiếc tàu của Hà Lan. Vụ việc khiến 4 người tử vong. Tasman sau đó đã đặt tên cho nơi này là Vịnh Moordenaers. Nhưng chưa ai tìm kiếm hay đặt chân đến vùng đất mới này sau đó.
Tìm thấy lục địa thứ 8 sau hơn 300 năm mất tích?
Cho đến năm 2017, một nhóm các nhà địa chất thông báo rằng họ đã phát hiện ra Zealandia. Lục địa này được cho là có kích thước gấp sáu lần Madagascar, khiến nó trở thành lục địa nhỏ nhất và trẻ nhất trên thế giới.
94% diện tích của Zealandia chìm trong Thái Bình Dương, chỉ có một số hòn đảo nhô ra, bao gồm các đảo của New Caledonia, Nam New Zealand và Bắc New Zealand. Vì phần lớn Zealandia bị ngập nước nên rất khó xác định tuổi và lập bản đồ lục địa. Lục địa này được ước tính bằng một nửa diện tích của Úc.
Andy Tulloch, nhà địa chất học tại Viện nghiên cứu Crown của New Zealand, thành viên của nhóm đã tìm ra Zealandia, cho biết: “Đây là một ví dụ về điều hiển nhiên mà phải mất một thời gian dài người ta mới phát hiện ra”.
Các nhà khoa học vẫn đang cố gắng khai thác thêm thông tin về Zealandia. Gerald Dickens, đồng trưởng nhóm khoa học tại Đại học Rice, Houston, cho biết: “Hơn 8.000 mẫu vật và vài trăm loài đã được nghiên cứu. Các hóa thạch đã được xác định. Việc kiểm tra các sinh vật sống ở vùng biển nông, ấm áp, phấn hoa từ thực vật trên cạn cho thấy địa lý và khí hậu của Zealandia trước đây rất khác biệt”.
Nhóm nghiên cứu cho rằng vùng đất nằm phía dưới New Zealand này đáp ứng đủ 4 tiêu chuẩn để được coi là một lục địa bên cạnh những tranh cãi, bao gồm nhô lên so với khu vực xung quanh, có địa chất đặc biệt, là một vùng được định hình rõ ràng, có lớp vỏ dày hơn đáy đại dương thông thường.
Khám phá ranh giới ẩn của lục địa 'mất tích' thứ 8, đang chìm sâu hàng nghìn mét dưới đáy Thái Bình Dương
Thường được ví như vương quốc mất tích Atlantic trong truyền thuyết, lục địa Zealandia nằm ở phía đông Australia, với diện tích khoảng 4,9 triệu km2.
Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học, vào khoảng 200 triệu năm trước, siêu lục địa Pangea tách ra thành 2 phần: Siêu lục địa Laurasia và Gondwana. 2 siêu lục địa này tiếp tục phân tách thành các lục địa nhỏ hơn. Laurasia ở phía Bắc sau này đã phân tách thành Châu Âu, Châu Á và Bắc Mỹ, trong khi siêu lục địa Gondwana phân tách để hình thành Châu Phi, Nam Cực, Nam Mỹ và Châu Úc ngày nay. Với riêng Zealandia, lục địa này tách khỏi Châu Úc và Nam Cực như một phần của siêu lục địa Gondwana vào khoảng 80 triệu năm trước.
Khoảng 94% diện tích lục địa Zealandia nằm sâu dưới mặt nước biển
Zealandia được cho là đã tồn tại song song với 7 lục địa (Á, Âu, Phi, Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Đại Dương, Nam Cực) rất nhiều năm trong lịch sử Trái Đất, trước khi bị chìm dần xuống đáy biển vào khoảng 30-50 triệu năm về trước.
Các thăm dò địa chất cho thấy, kích thước của lục địa này khoảng 5 triệu km2, bằng khoảng một nửa Châu Úc và tương đương kích thước của tiểu lục địa Ấn Độ. Tuy nhiên, phần lớn diện tích lục địa Zealandia nằm dưới mực nước biển, ở độ sâu hàng nghìn m.Trong khi đó, chỉ có 7% diện tích Zealandia nằm trên mực nước biển, bao gồm các Đảo Bắc và Đảo Nam của New Zealand, cùng đảo New Caledonia.
Do vậy, việc khảo sát và lập bản đồ lục địa Zealandia thực sự là một thử thách khó khăn cho các nhà nghiên cứu.
Mới đây nhất, Derya Gürer, một nhà khoa học tại Đại học Queensland ở Úc, và các đồng nghiệp của cô đã thu thập dữ liệu mới về rìa tây bắc của Zealandia, vốn nằm ở khu vực ngoài khơi của Công viên Biển Coral Sea (Queensland, Úc). Các nhà nghiên cứu đã trải qua 28 ngày trên chiếc tàu Falkor để sục sạo một khu vực rộng 37.000 km vuông.
"Chuyến thám hiểm của chúng tôi đã thu thập dữ liệu địa hình và từ trường đáy biển để hiểu rõ hơn về sự hình thành của các đoạn kết nối khá hẹp giữa Biển Tasman và Biển San hô trong vùng Cato Trough - hành lang hẹp giữa Australia và Zealandia ", Gürer cho biết trong một tuyên bố.
Balls Pyramid, tàn tích của một núi lửa hình thành 6,4 triệu năm trước, là một điểm nằm trên mực nước biển của Zealandia.
Theo nhận định của các nhà khoa học, khu vực giữa mảng lục địa Australia và mảng Zealandia có ‘quá khứ’ tương đối phức tạp. Chẳng hạn, một số vi lục địa có thể đã bị nhấn chìm ở đây nhưng chưa được phát hiện. Tất cả những vi lục địa này đều bị tách ra khỏi khối lục địa chính khi Australia được giải phóng ra khỏi Gondwana - Siêu lục địa bao gồm khu vực ngày nay là Nam Mỹ, Châu Phi, Nam Cực, Úc, Zealandia, Ả Rập và tiểu lục địa Ấn Độ. Những mảnh vỡ của lớp vỏ lục địa này khác với lớp vỏ đại dương xung quanh của đáy biển, nó dày hơn và mỏng hơn so với lớp vỏ lục địa.
Được thực hiện với sự cộng tác của Viện Đại dương Schmidt, việc lập bản đồ Zealandia là một phần của chuyến thám hiểm Seafloor to Seabirds. Dữ liệu sau đó sẽ được đưa vào một dự án lớn hơn nhằm mục đích cung cấp bản đồ toàn diện về đáy đại dương vào năm 2030.
Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), hiện tại chúng ta mới chỉ khám phá được 10% đáy biển bằng các phương pháp quét sóng âm sonar hiện đại. Chuyến thám hiểm Seafloor to Seabird không chỉ thu thập thông tin về địa hình mà còn cả dữ liệu về cường độ của từ trường trên toàn khu vực. Do lớp vỏ đại dương và lớp vỏ lục địa được cấu tạo từ các nồng độ khoáng chất khác nhau với các từ tính khác nhau, dữ liệu này sẽ cho phép các nhà nghiên cứu tái tạo lại các mảnh vỡ của siêu lục địa Gondwana.
Genk (theo Live Science)