Theo nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature Medicine, một loại vaccine ung thư không dựa trên công nghệ mRNA, nhắm tới các đột biến phổ biến trong ung thư tuyến tụy và ung thư đại trực tràng, đang cho thấy tiềm năng giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh.
Những năm gần đây, vaccine điều trị ung thư đã trở thành một hướng nghiên cứu đầy hứa hẹn. Tại Anh, Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) đang thử nghiệm nhiều loại vaccine trên bệnh nhân, với cơ chế hoạt động là huấn luyện hệ miễn dịch nhận diện tế bào ung thư, từ đó tiêu diệt những tế bào có khả năng xuất hiện trở lại sau điều trị, giúp giảm nguy cơ bệnh tái phát.
Phần lớn các vaccine ung thư, bao gồm cả những loại dựa trên công nghệ mRNA, hiện nay đều được “cá thể hóa” theo đặc điểm khối u của từng bệnh nhân.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Nature Medicine, loại vaccine có tên ELI-002 2P mà nhóm nghiên cứu thử nghiệm lần này là dạng “dùng sẵn”, đã được sản xuất với quy mô lớn và không cần điều chỉnh riêng cho từng người bệnh, đã mang lại một số kết quả tích cực.
Các chuyên gia cho rằng nếu kết quả được khẳng định qua các thử nghiệm tiếp theo, phương pháp này sẽ mang lại nhiều lợi thế: chi phí thấp hơn, khả năng tiếp cận nhanh, đồng thời ít độc tính hơn so với một số liệu pháp điều trị khác.
Trong nghiên cứu, 25 bệnh nhân được tiêm vaccine có tên ELI-002 2P, hoạt động bằng cách huấn luyện các tế bào T của cơ thể nhận biết và tiêu diệt tế bào ung thư. Ảnh: Nick Potts/PA
Bước tiến trong nghiên cứu vaccine ung thư
Theo các tác giả nghiên cứu, khoảng 90% bệnh nhân ung thư tuyến tụy và 50% bệnh nhân ung thư đại trực tràng mang đột biến gene Kras. Sự thay đổi này khiến cơ thể sản sinh các protein Kras biến đổi, thúc đẩy tế bào phân chia và phát triển mất kiểm soát.
Vaccine ELI-002 2P chứa các peptide - chuỗi amino acid, là đơn vị cấu tạo protein - giúp huấn luyện tế bào T của hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư mang protein Kras biến đổi.
Trong nghiên cứu, vaccineđược tiêm cho 20 bệnh nhân đã phẫu thuật ung thư tuyến tụy và 5 bệnh nhân đã phẫu thuật ung thư đại trực tràng. Sau thời gian theo dõi trung vị gần 20 tháng, bệnh nhân được chia thành hai nhóm: 17 người có phản ứng miễn dịch mạnh và 8 người phản ứng yếu hơn.
Kết quả cho thấy nhóm có phản ứng mạnh duy trì thời gian không tái phát lâu hơn và tỷ lệ sống sót cao hơn. Chỉ 4/17 bệnh nhân nhóm này tử vong trong thời gian theo dõi, so với 7/8 ở nhóm phản ứng yếu.
“Sau quá trình theo dõi dài hạn, chúng tôi nhận thấy nhóm bệnh nhân có phản ứng miễn dịch mạnh có khả năng không bị tái phát ung thư và sống lâu hơn so với dự đoán thông thường”, giáo sư Zev Wainberg, chuyên khoa ung thư tại Đại học California, Los Angeles, đồng tác giả nghiên cứu cho biết.
Cần thêm nghiên cứu quy mô lớn
Giáo sư Siow Ming Lee, chuyên ngành ung thư y khoa tại University College London, cho rằng kết quả đáng khích lệ và gợi mở khả năng kết hợp vaccineELI-002 2P với các liệu pháp miễn dịch khác, mở rộng phạm vi điều trị cho nhiều bệnh nhân hơn.
“Với kết quả ban đầu hứa hẹn và khả năng gây ít tác dụng phụ hơn so với các thuốc ức chế đường uống, vaccine ung thư dạng dùng sẵn này xứng đáng được thử nghiệm quy mô lớn hơn, kể cả trong điều trị ung thư phổi do đột biến Kras”, ông nhận định.
Dù vậy, đây mới là nghiên cứu giai đoạn đầu, chủ yếu nhằm đánh giá tính an toàn, số lượng người tham gia ít, không có nhóm đối chứng và thử nghiệm trên hai loại ung thư khác nhau.
Tiến sĩ Shivan Sivakumar thuộc Đại học Birmingham, người đang nghiên cứu vaccine mRNA cho ung thư tuyến tụy cho rằng, điểm đáng chú ý là nhiều bệnh nhân trong nghiên cứu đã có phản ứng miễn dịch rõ rệt với vaccine dùng sẵn. Tuy nhiên, ông lưu ý: “Điều quan trọng hiện nay là tiến hành thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên đối chứng và theo dõi bệnh nhân lâu hơn. Chúng ta đã nhiều lần hào hứng với kết quả ban đầu, nhưng thử nghiệm trên bệnh nhân mới là phép thử khoa học thực sự”.
Theo daibieunhandan
